Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги бухоро муаҳндислик-технология институти

СИНТЕТИК ЁҚИЛҒИЛАР ОЛИШ ЖАРАЁНИНИНГ ИЛМИЙ АСОСЛАРИ 
6. Иккиламчи ресурсларни ички утилизация қилиш даражасининг 
юқорилиги. 
Ишланган технология асосида синтез-газни ишлаб чиқариш учун асосий 
тугун сифатида юқори энергия кучланишига эга бўлган термик конверсия 
агрегати хизмат қилади, иссиқлик алмаштирувчи жиҳозларнинг самарали 
замонавий техник ечимларни яратиш ва биринчи навбатда микроканалли 
технологияни таъминлайди. 
Синтез-газни олиш ва қайта ишлаш бўйича ҳар бир замонавий 
технологияларда янгиланишлар мавжуддир. Россия давлатида Нефткимѐсини 
синтез қилиш институтда кутилмаган натижалар олинган. Биринчидан 
метанолни синтез қилишнинг механизмлари ва қонуниятларининг умумий 
тузилмалари қайтадан кўриб чиқилган. Иккинчидан, синтез-газни қайта 
ишлашда умуман метанол олмасдан оралиқдаги маҳсулотни олиш мумкин 
қайсики, унинг ўзини ҳам ѐқилғи сифатида фойдаланиш ҳамда ундан бензин 
олиш метанолдан олишга нисбатан соддароқ бўлиши мумкин. Адабиѐтларда 
метанол СО + 2Н
2 
= СН
3
ОН реакция бўйича олиниши келтирилган.
Ҳақиқий ҳолатдаги метанол углерод икки оксидидан олинади: СО
2 
+ 3Н
2
= 
СН
3
ОН + Н
2
О
Бу йўналишда биринчи қадам 1975 йилда олдинга сурилган, саноатда 
метанол мис катализаторлари ѐрдамида СО дан эмас балким СО
2
ни 
гидратлаш йўли орқали реакциялаш натижасида олинган: 
метанолнинг ҳақиқий синтези: СО
2
+ 3Н
2
= СН
3
ОН + Н
2
О 
СО ни сув билан конверсияси: СО + Н
2
О = СО
2
+ Н
2
Бу жараѐнни такомиллаштиришни яна давом эттириш мумкин, лекин 
муҳандислик жиҳозлашда янги муаммолар келиб чиқади, яъни иссиқликни 
самарали чиқариб юбориш схемасини ишлаб чиқиш зарур бўлади. Шундай 

---