Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги қарши муҳандислик-иқтисодиёт институти

 тартибга солувчилик
роли ҳисобланади, яъни давлат солиқлар орқали товарлар, хизматлари ишлаб чиқариш ва 
сотишнинг иқтисодий шарт-шароитини тартибга солади ва бу билан халқ хўжалиги 
тармоқларининг иқтисодий фаолиятини амалга ошириш учун муайян «солиқ муҳити»ни 
яратади. Ушбу функция орқали солиқ тизимига таъсир кўрсатади, яъни муайян тармоқда 
ишлаб чиқариш суръатларини рағбатлантиради ёки жиловлаб туради, сармоянинг бир 
тармоқдан солиқ муҳити энг маъқул бўлган бошқа тармоққа қўйилишини кучайтиради ёки 
пасайтиради, шунингдек аҳолининг толовга қобил талабини кенгайтиради ёки 
камайтиради. 
Солиқларнинг тартибга солувчи сифатидаги функциясининг аҳамияти бозор 
шароитида ўсиб боради, бу даврда тадбиркорларни маъмурий қарам қилиш усуллари 
йўқ бўлиб кетади ёки жуда оз ҳолда қолади, корхоналар фаолиятини фармойишлар, 
кўрсатмалар ва буйруқлар ёрдамида идора қилиш ҳуқуқига эга бўлган «юқори 
ташкилот» тушунчасининг ўзи аста-секин йўқола боради. Бироқ иқтисодий 
фаолликни изга солиб туриш, унннг ривожланишини жамият учун мақбул бўлган 
йўналишда рағбатлантириш зарурати сақланиб қолади. 
3.
Рағбатлантириш функцияси
солиқ тизимининг энг муҳим функцияларидан 
бири бўлиб, ишлаб чиқаришни ривожлантиришга, моддий хом-ашё ресурслари, 
шунингдек молиявий ва меҳнат ресурслари, жамғарилган мол-мулкдан самарали 
фойдаланишга рағбатлантирувчи таъсир кўрсатади, яъни солиқ юкини камайтириш 
орқали ишлаб чиқаришни ривожлантиришга, молиявий аҳволни мустаҳкамлашга ва 
инвестиция фаолиятини жонлантиришга рағбатлантиради. Солиқларнинг рағбатлантириш 
функцияси орқали давлат халқ хўжалиги тараққиётини рағбатлантиради, бу билан фискал 
функцияни бажариш учун базани кенгайтиради, ишлаб чиқаришни солиқларнинг 
рағбатлантириш функцияси орқали рағбатлантириб, давлат оқилона солиқ сиёсатини олиб 
бориш билан солиқ юкини кучайтирмасдан хўжалик юритувчи субъектларнинг эркин 
фаолият кўрсатиши таъминланади. 
4. Солиқларнинг