Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги қарши давлат университети

12. Гидронимлар асосида юзага келган оронимлар (Гидрооронимлар).
Туркий тилларда сўзлашувчи бошқа халқлар топонимиясида бўлгани каби Ўзбекистон топонимиясида ҳам турли категориядаги географик объектлар номларининг бир-бирига ўтиш ҳодисаси характерлидир. Бу ҳусусият гидронимларнинг оронимларга ўтишида ҳам учрайди. Қирғизистон оронимларини текширган В. А. Никонов ҳам бу хусусиятни алоҳида таъкидлаб, шундай ёзади: “Қирғизистон табиий объектларининг номларида бундай “боғланиш” кенг тарқалган. Ёлғиз, бир қобиқдаги (фақат бир турдаги объект номига тегишли бўлган) номлар кам учрайди. Тоғ чўққисининг Балиқли деб номланиши қизиқ ҳол. Тоғ фақат тошли ёки рудага бой бўлиши мумкин, балиққа эмас. Аммо бу ном унинг яқинидан оқувчи дарё номидан олинган. Туркий халқлар топонимиясида бундай ҳодисани кўплаб учратиш мумкин¹. Олтой топонимиясини тадқиқ этган В.В. Сапожников шундай таъкидлаб кўрсатади: “Тоғларни улардан бошланувчи дарёлар номлари билан аташ Олтойликлар учун умумий қоида»². В. А. Никонов ифодаланаётган объект маъносининг боғлиқлик асосида бошқа объектга ўтишини метонимия ҳодисаси билан боғлайди³.
Жанубий Ўзбекистон оронимларининг луғавий-маъновий жиҳатдан таҳлили гидронимлардан юзага келган қуйидаги оронимлар мавжудлигини кўрсатди: Чашмакўл (Қш., тепа), Чашмикенагас (Қм., адир), Чашмиқипчоқ (Қм., адир), Чуранқудуқ (До., яйлов), Чуччикқудуқ (До., яйлов), Чаканда < чоҳи канда - “қазилган қудуқ” (Со., адир), Шакарбулоқ (Ғз., яйлов), Яғнав < яхна об - “совуқ сув” (Яб., адир), Қамчинбулоқ (Қм., адир), Қизқудиқ (До., жой), Қўшчашма (Бс., адир), Ғурбулоқ (До., тоғ), Туркманқуйи (туркманча қуйи - “қудуқ”; Мб., яйлов), Арнали (Ғз., адир), Бўғмасой (До., дара), Жайловбулоқ (Чр., адир), Жомқавоқ (Ғз., адир), Кариз (Кт., адир), Кўрчашма (Чр., дара), Моҳиёнкўл (Яб., адир), Оннали (Бс., адир), Оқарбулоқ (Чр., адир), Сардоба (Нш,, яйлов), Сардоба (Бс., адир), Сарчашма (Қм., Шс., адир), Чашмазор (Шс., До., Шо., Бс., дара) ва б.