Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги қарши давлат университети

9. Объектнинг турли белги-хусусиятлари асосида номланиши. Уларни қуйидаги гуруҳларга бўлиш мумкин:
1) ҳолат белгиси асосида: берк: Бекдара – аслида Беркдара (Бс.,дара); кўр: Кўрқапчиғай (Қм., дара). Кўрдара (До., дара);
2) характер-хусусият белгиси асосида: ёмон: Ёмонтош (Шс., дара) – қулаб тушиш ҳавфи бўлган учли, қиррали тошлари кўп бўлган дара, бундай жойлар чорва учун хавфли бўлган; Бузуқтепа (тепа) – тепа шаклининг нотекслигига ишора қилинган, Бузуқдара (дара) – ўтиш учун жуда ноқулай бўлган дара ва б.
10. Фитонимлар асосида юзага келган оронимлар (Фитооронимлар).
Маълумки, тоғлар, тоғолди, дашт, чўл ҳудудларида яшаган аҳоли қадимдан, асосан, чорвачилик, қисман деҳқончилик билан шуғулланиб келишган. Уларнинг касб-корлари кўп жиҳатидан табиий-географик объектлар сирасига кирувчи орографик объектларнинг хусусиятлари билан чамбарчас боғлиқ бўлган. Шундай хусусиятлардан бири объектларда қандай ўсимлик турларини ўсиш-ўсмаслиги тўғрисидаги маълумотлар ҳисобланган. Орографик объектларда ўсадиган ўсимликлар, бўталар, дарахтлар уларни номлаш учун муҳим дифференцияловчи белги вазифасини бажарган. Ўтказилган таҳлиллар фитонимлар асосида шаклланган қуйидаги оронимлар мавжудлигини кўрсатди:
Абрикли (Чр., адир), Андизли (Чр., Қм., Бс., Со., Шо., дара), Андизлов (До., адир), Арчамайдон (Шс., тоғ), Арчахут (Бс., дара), Бурғонли (Яб., адир), Дарайтут (Яб., дара), Дарғоз (ғоз - “қамиш”, Шс., дара), Жилғинчи (Қм., жой), Жувозарча (Қм.. яйлов), Зарангли (Яб., баландлик), Ирғайли (Қм., адир), Исванни (Қм., жой; Яб., тепа), Олволидара (Кт., дара), Пашмакли (Шо., адир), Чаканда (Со., адир), Чақишли (Шо., адир), Чийкамар (Қм., адир), Шибариколон
(Шс., адир), Қамғоқли (Кс., яйлов), Сазоқли (Мк., чўл, дала), Салангли (Мк., дашт), Қамоқли (Жқ., адир), Пиёзлитепа (Шс.), Жулғунзор (Шс., адир) ва б.
Маҳмуд Кошғарий луғатида басарлиғ тағ –“саримсоқли тоғ”¹, сағанлуғ тағ – “ёввойи пиёз ўсадиган тоғ”² каби бирикмалар келтирилган бўлиб, шундай бирикмалар кейинчалик улар мавжуд орографик объектлар номларининг келиб чиқишига асос бўлган.