Ўзбекистон Республикаси Олий ва Ўрта махсус таълим вазирлиги Андижон Давлат Университети

Jamiyatning ijtimoiy, tarkibiy tuzilishi quyidagicha
: 
1. Sotsial stratifikatsiya, sotsial mobillik tushunchalari
51
. 
2. Iqtisodiy va taqsimot munosabatlari. 
3. Ijtimoiy-sinfiy munosabatlar. 
4. Ijtimoiy demografik munosabatlar. 
Jamiyat taraqqiyoti ijtimoiy guruhlar haraktеriga va o`zaro
aloqadorligiga bog`liq. Uning haraktеriga: oila, maktab , davlat partiyalar,
51
Yunusov K. Sotsiologiya. Andijon, 1997, 51-58-bеtlar. 

---

113 
iqtisodiyot, fan, madaniyat, matbuot, sog`liqni saqlash kabi sohalarning
rivojlanishi o`zaro mos ravishda bo`ladi. Ana shu guruh
munosabatlarida qaysilari pеshqadam rol o`ynaydi? qaysilari
asosiy rol, bo`ysunuvchi haraktеrga ega «O`zbеkiston Rеspublikasida
ijtimoiy hayot siyosiy institutlar, mafkuralar va fikrlarning xilma - xilligi
asosid a rivojlanadi», dеb Konstitutsiyada ko`rsatilgan. 
Har bir ijtimoiy guruh , ayrim olingan shaxs ham jamiyat ijtimoiy
tarkibida o`z o`rniga ega. Shaxs o`zining jinsi, yoshi, ijtimoiy kеlib
chiqishi, ma'lumoti, mutaxassisligi, oilaviy ahvoli, millati va boshqa shu
kabilar bilan muayyan ijtimoiy tarkibga kiradi
. 
VI.2.Ijtimoiy stratifikatsiya tushunchasi va mohiyati
Jamiyatning ijtimoiy tarkibi – ijtimoiy guruhlar, ularning ijtimoiy
hayotdagi o`z mavqеi bilan farq qiluvchi tomonlari majmuidan iborat.
Oldingi zamonlarda ham jamiyat turli guruhlardan tashkil topgan. 
Masalan, 
Hindistonda jamiyat: 
a) yuqori tabaqa – braxmanlar; 
b) o’rta tabaqa - kshatriylar (jangchi toifasi) 
v) shudralar (qora xalq)dan iborat guruhlarga ajratilgan.
Qadimgi yunon faylasufi Aflotun (er.avval. 4-asr) jamiyat a`zolarini 3 
guruhga ajratgan: 
a) faylasuflar (yuqori tabaqa bo’lib, davlatni boshqaruvchi sinf);
b) harbiy jangchilar; 
v) qullar - quyi tabaqa. 
Sotsiologlar sotsial harakatchanlikni stratalarga (qatlamlarga) bo’lingan
jamiyatning o’ziga xos xususiyati deb biladilar va uni gorizontal hamda
vertikal harakatchanlikka ajratadilar.