Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги алишер навоий номидаги самарқанд давлат

Илмийлик принципи математика ўқитиш мазмунининг илмий 
бўлиши, математиканинг ҳозирги аҳволи ва унинг ривожланишини объектив 
акс эттиришни ифодалайди. Моҳияти ўқитиш мазмуни ва ўқитиш усуллари 
ҳозирги пайтдаги математика фани савияси ва талабларига мос келишини 
таъминлашдан иборат. Масалан, математик тушунча ва хукмларни 
ифодалашда илмий равишда тўғри ёндашиш ҳам бунга киради. Бундан 

---

ташқари, ҳар бир математик ҳукмга танқидий қараб, у асосланган бўлса ҳам 
исбот деб қарамаслик, таъриф ва теоремаларни бир-биридан ажрата олиш 
каби услубий жиҳатларга эътибор бериш талаб этилади. Масалан, бирорта 
тенгламанинг қайси тўпламда ўринли эканлигини аниқлашда ҳақиқий сонлар 
тўпламидан 
ҳам 
кенгроқ 
тўплам 
комплекс 
сонлар 
тўплами 
ҳам 
мавжудлигини таъкидлаб ўтиш мумкин. Ёки нолинчи даража, логарифм 
таърифларини тенглик кўринишда ёзилиши таъриф эканлиги ва улар 
исботланмаслиги айтиб ўтиш мумкин. Кўпинча масалалар ечимларини 
тавсифлашда уларнинг реал амалий ҳаётга мос келиш ёки келмаслигини 
текшириш ҳам математика қўлланилиши моҳиятини тушунишга имкон 
беради.
2. Тарбиявийлик принципи ўқувчиларга фанга бўлган қизиқишни 
уйғотиш, янги билимларни ўзлаштиришга ҳаракатини, уларни эгаллаш ва 
мустақил кенгайтира олишга ўргатишни ўз ичига олади, шу билан бирга 
уларда тафаккурни шакллантириш, математик тушунча ва тасаввурлар билан 
бойитиш, хотира ва диққатни ривожлантириш, ижодий тафаккурни 
тарбиялаш каби ишларни амалга оширишни талаб этади. 
Бу принцип ўқитишда ўқувчида зийраклик, топқирлик, ақллилик 
хислатлари билан бирга ирода, чидам, қўйилган мақсадга эришишда сабот, 
пухталик ва аниқлик, шунингдек ватанга муҳаббат каби ҳамда ростгуйлик, 
меҳнатсеварлик каби инсоний фазилатларни тарбиялаш ҳам математика 
дарсларида амалга оширилиш имкониятлари мавжудлигини ифодалайди.