Ўзбекистон Республикаси Олий ва Ўрта махсус таълим вазирлиги Абу Райҳон Беруний номидаги

22.3. Сузувчи бурғилаш қурилмалари 
мундарижа 
Сузувчи 
бурғилаш 
қурилмалари 
махсус 
сузувчи 
платформаларга ўрнатилган бўлиб, бундай платформаларни бир 
нуқтада қимирламай туришини таъминловчи қозиқоѐқлар билан 
жиҳозланган бўлади. Сузиш пайтида, яъни бир нуқтадан бошқа 
нуқтага ўтиш вақтида қозиқоѐқлар йиғиштириб олинади. Сузувчи 
бурғилаш қурилмасини бир нуқтада қимирлатмасдан ушлаб туриш 
учуп қозиқоѐқлар маҳсус кўтаргич орқали денгиз тубигача 
туширилади, сўнг у денгиз тубига маълум бир чуқурликгача 
қоқилади ва шундан кейин қаттиқ қилиб маҳкамланади. 
Қозиқоѐқлар маҳкам қилиб қотирилгандан кейин кўтаргич 
ѐрдамида бурғилаш қурилма платформаси сув сатҳидан маълум 
бир баландликка кўтарилиб қўйилади (22.1-расм).
Қудуқ бурғилаб бўлгандан сўнг, яна кутаргич ѐрдами билан 
платформа сѐкин-аста сув устигача туширилади, қозиқоѐқлар 
кўтарилади, таянч блок платформа устига олинади ва янги нуқтага 
кўчириш мумкин бўлади.
Охирги 10-15 йилда денгиз конларини ўзлаштириш кенг 
кўламда олиб борилиши натижасида очиқ денгиз ҳолатида, сув 
сатҳи 600 м дан ошиқ бўлган шароитларда қудуқ бурғилашга тўғри 
келди. Бундай шароитларда сузувчи платформалар орқали 
бурғилашнинг 
имконияти 
чекланганлиги 
учун 
бурғилаш 
қурилмалари махсус кемаларга ўрнатилди.
Денгиз кемаларига ўрнатилган бурғилаш қурилмалари ҳар 
қандай шароитларда ҳам қудуқ бурғилаш имкониятини яратиб 
берди. Одатда бундай кемалар денгизда қудуқ бурғилаш учун 
керак бўладиган қувурлар, кимѐвий реагентлар ва бошқа ҳамма 
керакли асбоб-ускуналар, анжомларнинг тўлалигича ўзи билан 
олиб юради.
Бундай кемада бурғилаш ишлари олиб борилганда фақат 
бурғилаш бригадаси алмашиниб туради. Бурғилаш бригадасини 
алмаштириш учун асосан вертолетлардан фойдаланилади. Кема эса 
вертолѐт қўниши учун махсус майдонча билан жиҳозланган 
бўлади.

---

205 
22.1-расм. Сузувчи бурғилаш жиҳозлари
Собиқ СССР ҳудудида денгизда бурғилаш ишлари Каспий 
денгизи, Баренц денгизи, Сахалин бўғози, Охота денгизида олиб 
борилди. Бу ишларни бажаришда махсус қурилган катта 
кемалардан фойдаланилди.
Ҳозирги вақтда денгизда бурғилаш ишлари бутун дунѐ 
миқѐсида кенг кўламда амалга оширилмоқда. Айниқса, Шимолий 
денгизда Буюк Британия, Голландия, Норвегия фирмаларининг 
бурғилаш ишлари кескин ортиб кетди. Денгизда бурғилаш 

---

206 
ишларини АҚШ нинг бир неча фирмалари (Юникал, Мобил, Эксон 
ва б.) жануби-шарқий Осиѐда жуда кенг кўламда олиб бормоқдл.