Ўзбекистон Республикаси Олий ва Ўрта махсус таълим вазирлиги Абу Райҳон Беруний номидаги

23.2. Металлургияда нефть ва газдан фойдаланиш 
мундарижа 

---

210 
Металлургияда нефть ва газдан фойдаланиладиган асосий 
обьект металллл қуювчи печлардир. Бутун дунѐ бўйича 
металлургия соҳасида кокс ва кўмирдан фойдаланиш миқѐси 
камайиб, нефть махсулоти бўлмиш мазут ва газнинг мавқеи тобора 
ошиб бормоқда. 
ўзбѐкистонда ҳозирги кунда металлургия соҳасига қарашли 
Бекободдаги ўзбѐкистон металлургия заводи, Олмалиқдаги тоғ 
металлургия комбинати энг катта намояндалардан ҳисобланади. 
Булардан ташқари машинасозлик заводларининг деярли барчасида 
металл қуйиш цехлари мавжуд.
Газдан металлургия саноатида Ўзбѐкистонда биринчи бўлиб 
Олмалиқдаги тоғ - металлургия комбинатига қарашли мис эритиш 
заводида қўлланилди. Кейинчалик Ўзбѐкистон металлургия заводи 
печларида газдан фойдаланиш йўлга қўйилди. Бу ўз навбатида 
қўшимча пўлат эритиб олишни, унинг таннархини кескин 
пасайтиришни, жараѐн самарадорлигини оширишни таъминлаб 
берди.
Газни 
металлургия 
печларида 
ишлатишда 
асосий 
муаммолардан бири унинг тўлиқ ѐнишини таъминлаш бўлиб, 
бунинг 
учун 
домна 
печларининг 
ѐндиргичларини 
такомиллаштириб, газнинг тўлиқ ѐнишига эришиш зарур.
Шуни ҳам айтиш керакки, газ билан эритиб олинган чўян 
маҳсулотлари кокс билан эритиб олинганга нисбатан анча юқори 
сифатли, таннархи эса 40% арзон бўлар экан.
Металл қуйиш цехлари ҳам тўлиқ газдан фойдаланишга 
ўтмоқда. Бунинг натижасида жараѐнлар самарадорлиги ўсиши 
билан биргаликда атроф-муҳитнинг экологик ҳолатини яхшилаш 
ҳам кескин яхшиланиб бормоқда. 
23.3. Қурилиш саноатида газдан фойдаланиш 
мундарижа 
Қурилиш саноатида газ асосан қурилиш материалларини 
тайѐрлаш соҳасида ишлатилмоқда.
Асосий қурилиш материаллари-ғишт, цемент, алебастр, гипс, 
оҳак кабиларни тайѐрлаш жараѐнлари қиздириш, иситиш ва 

---

211 
пишитиш билан бўлиши туфайли қурилиш саноатида ҳам газдан 
кўп миқдорда фойдаланилмоқда.
Ҳозирги кунда цемент, ойна ишлаб чиқариш деярли тўлиқ 
газдан фойдаланилган ҳолда ишлаб чиқилмоқда.
Ғишт, керамзит қувурлар, қоплама плиткаларни тайѐрлаш 70-
90 % гача газдан фойдаланилган ҳолда бажарилади.
Қурилиш саноатида ҳам газдан фойдаланишда унинг тўлиқ 
ѐнишини таьминлаш учун ѐндиргичларни такомиллаштириш 
асосий вазифа бўлиб турибти.