Ўзбекистон Республикаси Олий ва Ўрта махсус таълим вазирлиги Абу Райҳон Беруний номидаги

24.4. Экологик муаммолар 
мундарижа 
Нефть ва газ саноати халқ хўжалигидаги атроф-муҳитга энг 
катта салбий таъсир кўрсатувчи саноат бири бўлиб ҳисобланади.
Нефть ва газ саноатини атроф - муҳитга таъсир этишини 
баҳолаганда асосий салбий таъсир этувчи моддаларнинг табиий 
газлар, нефть ва конденсатни йиғиш, тайѐрлаш ва қайта ишлашда 
кўплаб миқдорда қолдиқ углеводородларни ѐқиб юборишда ҳосил 
бўлишлиги аниқланди. Шунингдек, заминни, ер ости сувларини 
ифлослантириш оқава ва технологик чиқинди сувлар, эритмалар ва 
реагентларни чиқазиб ташлаш натижасида бу ҳодиса юз бермоқда.
Қудуқ бурғилашда бурғилаш эритмаси кўрсаткичларини бир 
меъѐрда ушлаб туриш ѐки ўзгартириш учун ҳар турдаги кимѐвий 
реагентлардан фойдаланилади. Анл шу реагентлар тўкилиши, 
эритмани ҳовузларга чиқариб ташлаш, қудуқни синаш вақтида 
углеводородларни атмосферага ѐки катта ҳовузларга чиқазиб 
ташлаш натижасида атроф-муҳитга сезиларли даражада салбий 
таъсир кўрсатилади.
Нефть ва газни қайта ишлаш, уларни тозалашда кўплаб 
зарарли моддаларни атмосферага чиқазиб ташлаш ѐки ерга 
тўкилишидан атроф-муҳитга таъсир кўрсатиш ҳоллари юзага 
келмоқда.
Қудуқларни ўзлаштиришда, синашда ва таъмирлашда ҳам 
кўплаб регентларнинг ерга тўкилишидан атроф-муҳитга катта 
таъсир кўрсатилмоқда.
Конларда нефтьни тайѐрлаш жараѐнида кўпинча ажратилган 
қатлам сувлари махсус буғлагич ҳовузларга йўналтирилади. Ана 
шундай ҳолларда ҳовузларга сув билан биргаликда нефть ҳам 
баъзан чиқазиб юборилади. Бунинг натижасида буғлатгич 
ҳовуздаги қатлам сувлари юзаси нефть пардаси билан қопланади. 
Бунинг натижасида углеводородларнинг амосферага буғланиши 
ҳолати юзага келади. Нефть пардаси қалинлашиб колганда эса 

---

217 
ҳовузга қўнган паррандалар ѐки сув ичиш учун келган ҳайвонлар 
нобуд бўлиш ҳоллари кўплаб учраб туради.
Юқорида айтиб ўтилган муаммоларнинг тезлик билан ҳал 
қилиниши шу куннинг энг долзарб масалаларидан бири бўлиб 
қолмоқда.