Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим

 
Назорат саволлари: 
 
1. 
Тарбиянинг асосий мақсади? 
2. 
Тарбиянинг таркибий қисмларини аниқланг ва жавобингизни изоҳланг. 
3. 
Тарбиянинг таркибий қисмларига таъриф беринг. 
4. 
Тарбиянинг асосий воситаларига нималар киради? Жавобингизни изоҳланг. 
5. 
Тарбиянинг турли таркибий қисмларига Шарқ алломаларининг берган таърифларини 
таҳлил қилинг. Педагогиканинг бош муаммоларидан бирини айтинг ва 
жавобингизни изоҳланг. 
6. 
Тарбия қандай характерга ега? 
7. 
Жасур, ватанпарвар фуқарони тарбиялаш мақсади муаммоси қайси даврга хос? 
8. 
Мустамлака даврида тарбиянинг бош мақсади? 
9. 
Тарбия миллий қадриятларимиз анъанларимиздан узилиб қолган даврни асосланг. 

---

- 33 - 
 
2-савол бўйича дарснинг мақсади: Ахлоқ, унинг асосий тушунча ва йўналишлари 
ҳақида ўқувчиларга тушунча бериш. Уларда ахлоқ меъёрлари шаклланишига ёрдам 
беради ва ахлоқ нормаларини егаллашга қизиқиш уйғотиш. 
 
Идентив ўқув мақсадлари: 
1. Ахлоқ ва унинг моҳиятини тушунтиради. 
2. Ахлоқ тушунчалари ва йўналишларини шарҳлаб беради. 
Мавзуга оид муаммолар 
1.Ахлоқий тарбия кишилик жамияти ҳосил бўлгандан бошлаб пайдо бўлган? Ҳозирги 
даврдаги ёшларга ахлоқий тарбия беришнинг мазмуни бошқа даврдан қандай фарқ 
қилади? 
2.Қулдорлик давридаги ахлоқан йетук киши билан ҳозирги даврнинг ахлоқли 
кишининг фарқи борми?Агар фарқи бўлса нимада деб биласиз?
2-савол баёни. 
Ахлоқ, хулқ ва атвор сўзлари арабча сўз бўлиб, улар ўзбек тилида ҳам ўз маъносида 
ишлатилади. Ахлоқ нима ўзи? Ахлоқ – ижтимоий онг формаси бўлиб, ижтимоий 
ҳаётнинг ҳамма соҳаларида инсоннинг хулқ-атворини йўлга солиб турадиган 
принсиплар, талаблар, нормалар ва қоидалар мажмуидан иборат. Ахлоқда жамиятда 
таркиб топган «яхшилик», «шараф», «виждон», «адолат» сингари тушунчаларда 
мустаҳкамланган одамлар хулқ атвори, нормалари акс етади. Бу ахлоқий 
тушунчаларнинг ҳаммаси ҳам баҳоланувчи характерга ега. 
Ёш авлоднинг ахлоқий тарбиясида ахлоқий онг ва ахлоқий туйгуларни 
шакллантиришгина емас, балки енг муҳими – ўқувчиларни уларнинг маънавий 
муносабатлари намоён бўладиган фаолиятнинг ҳар хил турларига жалб етиш мумкин. 
Мактаб ўқувчиларининг фаолияти жараёниидаги ахлоқий муносабатларида уларнинг 
одобли бўлиб тарбияланиш даражаси акс етади. А. С. Макаренко ўз вақтида бундай 
деб таъкидлаган еди: «…Биз доимо муносабатлар билан иш кўрамиз, чунки худди 
муносабат педогогик ишимизнинг ҳақиқий обйекти бўлганлиги сабабли, бизнинг 
олдимизда доимо иккита обйект: шахс ва жамият туради. Шахсни жамиятдан ажратиб 
қўйишнинг, уни муносабатлардан холи қилишнинг мутлақо иложи й ўқ». 
Ахлоқий муносабатлар – бу жамиятга, меҳнатга, одамларга ва қолаверса ҳар бир 
кишининг ўзига муносабатидир.
Жамият тараққиёти тарихи шуни кўрсатадики, фақат маънавий кенг қулоч ёйган 
илм тараққий етган мамлакатдаги адолатли жамият қуриш ва унда бир бирига меҳр 
оқибатли камолотли инсонлар шакилланиши мумкин. Бундай жамиятда халқнинг ертанги 
кунга ишончи ва бунёдкорлик, яратувчилик ишига езгуликка интилиши кучли бўлади .
Ахлоқ инсоният маънавий маданиятининг кўринишларидан бири бўлиб ,у 
кишиларнинг тарихий таркиб топган хулқ атвори ва юриш туришини ифодалайдиган 
уларнинг бир-бирига ва жамиятга муносабатини акс еттирадиган муайён қоидалар 
йигиндисидир.