Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим

 
Идентив ўқув мақсадлар:
1. Педагогиканинг асосий муаммоларидан бирига аниқлик киритадилар. 
2. Тарбия ижтимоий ҳаётда қандай характерга ега бўлиб келганлигини асослаб 
берадилар. 
3. Тарбиянинг мақсади турли даврларда турлича бўлганлигини таҳлил қилиб 
берадилар. 
 
1- савол баёни 
Тарбия ижтимоий ҳаётнинг муҳим тушунчаси бўлиб, тарихий характерга ега. 
Қадимги давлатларда тарбиянинг мақсади ўсиб келаётган ёш авлодда яхши фазилатли 
фуқарони, ватанпарварликни, жасурликни, садоқатни, дўстликни ривожлантириш бўлган. 
Ўрта асрларга келиб, яъни феодализм даврида ёш авлод диний еътиқод, иймон, 
ахлоққа ега бўлиши керак бўлган. Марказий Осий халқлари бу йўналишда катта ютуққа 
еришган. 
Сиёсий-ижтимоий тузум ўзгариши билан тарбия мақсади муаммоси ҳам янгиланиб 
борди. 
Бизнинг ҳаётимизга қизил империянинг кириб келиши билан коммунистик мафкура 
тарбиянинг бош мақсади бўлиб хизмат қилди. 
Мустақиллик шарофати билан еркинликка еришдик. Бугунги тарбиянинг бош 
мақсади ёш авлодга Дунё стандартлари бўйича замонавий билим бериш, уларни ҳар 
томонлама йетук, маънавиятли етиб тарбиялашдир.
Тарбиянинг асосий мақсади ёш авлодни ҳар томонлама йетук, баркамол инсонлар 
етиб шакллантиришдир. Баркамол инсон ўзида маънавий ва жисмоний йетукликни 
мужассам етади.
Ёшларимизни тарбиялаш учун биринчи галда шарқ мутафаккирларининг мерослари 
дастуриламал бўлиб хизмат қилади. А.Фаробий, А. Яссавий, Б.Нақшбандий, Ал- Бухорий, 
Ал- Беруний, Абу Али Ибн Сино, Ал-Хоразмий, Фирдавсий, А.Темур, Навоий ва Бобур 
сингари жаҳонга таниқли ақл егаларининг ижтимоий – сиёсий, фалсафий таълимотларига 
таяниб иш кўрилса, тарбия таъсирчанлиги янада мукаммаллик касб етади.
Ёш авлодни тарбиялаб вояга йетказиш – бизнинг муқаддас бурчимиз ор –
номусимиз. Лекин, баркамол инсонни тарбиялаб йетиштириш осон емас. У кўплаб, ойлаб, 
йиллаб,сабр –тоқат,чидам ва қатъиятлилик, ирода талаб етади.
Ақлий тарбия 
Бу баркамол инсон тарбиясининг йетакчи таркибий қисми бўлиб ўқитувчи ёшларни 
табиат ва жамият, киши тафаккури ҳақидаги билимлар тизимини илғаб олиши, уларда 

---

- 32 - 
илмий дунёқараш, юқори онглилик хислатларини парваришлаш, фан асосларидан 
хабардор қилиш, тафаккур ва нутқ қобилиятларини ўстиришни мақсад қилиб қўяди. 
Ахлоқий тарбия 
Ахлоқ- ижтимоий онг шаклларидан бири бўлиб, инсонларнинг жамиятга, 
бошқаларга ва ўз-ўзига бўлган муносабатларини тартибга солиб турувчи ҳуқуқ, одоб 
қонун-қоидаларининг мажмуасидир. Ана шу хулқ-одоб қонун-қоидаларини ўқувчилар 
онги, ҳаёти, турмуш тарзига сингдириш учун кўрсатилаётган таъсир ахлоқий тарбия 
дейилади.