Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим

Назорат саволлари: 
1. Дарсда ўқитувчи ва ўқувчининг ҳамкорлигини изоҳлаб беринг. 
2. Дарсга қўйиладиган талабларни баён қилинг.
3. Дарсни ташкил қилишда ўқитувчининг ролини ифодалаб беринг.
4. Замонавий педагогик технологиялар асосида дарсни ташкил қилиш юзасидан ўз фикр-
мулоҳазаларингизни тушунтиринг.
3-савол бўйича дарснинг мақсади: 
1. Дарс турлари ва таркибий қисмлари тўғрисида тўла маълумот бериш. 
2. Ҳар бир дарс туридан намуналар келтириш ва мисоллар билан далиллаш. 
3. Дарсни таҳлил қилишга ва баҳолашга ўргатиш. 
Идентив ўқув мақсадлари: 
1. Фаннинг хусусиятлари ва мавзунинг моҳиятидан келиб чиққан ҳолда турли 
кўринишдаги дарслар бўлишини фарқлайди. 
2. Дарс турлари ва мақсадларининг узвий боғлиқлигини аниқлайди. 
3. Ҳар хил дарс турлари режаларини солиштириб кўради. 
 
3- саволнинг баёни: 
Синф-дарс шаклидаги дарс турлари ва уларнинг тузилишини қуйидагича 
изоҳлашимиз мумкин: 
1 соатлик дарсга мўлжалланган дастур материалларининг мазмунини баён қилиш 
учун дидактик мақсад ва талабаларга мувофиқ равишда ташкил қилинган машғулот тури 
дарс турлари деб юритилади. Таълим тизимида енг кўп қўлланиладиган дарс турлари 
қуйидагилардир:
1. Янги билимларни баён қилиш дарси. 
2. Ўтилган материалларни мустаҳкамлаш дарси. 
3. Ўқувчиларнинг билим, малака ва кўникмаларини текшириш ва баҳолаш дарси. 
4. Такрорий-умумлаштирувчи ва кириш дарслари. 
5. Аралаш дарс (юқоридаги дарс турларининг бир нечтаси бирга қўлланилиши) 
Маълум бир дарс тури билан олиб бориладиган машғулотларда иккинчи, ҳатто 
учинчи бир дарс турининг унсурлари бўлиши мумкин. 

---

- 58 - 
Масалан, мактабларимизда енг кўп қўлланиладиган дарс турларидан бири янги 
билимларни баён қилиш дарсидир. Бу дарс тури қуйидагича тузилади:
а) Янги билимларни баён қилиш. 
б) Янги билимларни мустаҳкамлаш. 
в) Янги билимлар устидан машқ қилиш. 
г) Янги билимларга боғлиқ ҳолда уй вазифаларини топшириш. 
Демак, дарс бошдан-оёқ бир дарс тури билан олиб борилмайди, балки шу дарсда 
янги билимларни баён қилиш билан бирга уни мустаҳкамлаш, янги билимлар устидан 
машқ ўтказиш уйга вазифа каби бошқа унсурларнинг бўлиши ҳам мумкин. Шунга 
қарамай, дарсдан кўзланган мақсад ўқувчиларга янги билим беришга қаратилган бўлса, 
бутун дидактик усуллар шунга бўйсундирилади. Шунинг учун ҳам бундай дарс янги 
билим бериш дарси деб аталади. 
Маълум дарс тури билан иш олиб борилаётганда бошқа бир унсурлари асосий дарс 
туридан ўрин олиши ва айни пайтда асосий дарс турининг тузилишини ташкил қилиши 
мумкин. Демак, дарс тузилиши у ёки бу дарс турининг тузилишини, унинг қисмларини 
англатади.