Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим

 
Идентив ўқув мақсадлари: 
1.Таълимнинг бош мақсадини айтиб беради.
2.Таълимнинг икки томонлама жараён еканлигининг моҳиятини очиб беради. 
3.Билиш жараёнининг асосий босқичларини изоҳлайди. 
4.Таълим жараёнининг асосий функсияларини ажратиб кўрсатади. 
 
 
3-савол баёни. 

---

- 47 - 
Таълим билиш фаолиятининг тури сифатида педагогика фанида бир неча асосий 
маънони англатади. Яъни бу: ўқувчиларда билим, кўникмалар ва малакалари ҳосил 
қилиш; уларда дунёқараш, фикр ва еътиқодларни шакллантириш; ўқувчиларнинг муайян 
даражада ўқимишли, маданиятли, тарбияли чин инсон бўлишига еришиш; уларнинг 
қобилиятларини ўстиришдан иборат.
Таълим—инсоният тажрибасининг маълум томонларини, яъни ўқувчилар ижтимоий 
тараққиётнинг ҳозирги талабларига мувофиқ даражада билим ва тарбияга ега 
бўлишларини таъминлайдиган фаолиятдир.
Таълим жараёнининг мазмунини билим, кўникма ва малакалар ташкил қилади.
Демак, ўқувчилар ўқиш орқали билим билан қуролланадилар.
Бунда билимнинг ўзи кифоя қилмайди. Уни ҳаётда кўп унум берадиган қилиб 
қўллай билиш лозим. Бунинг учун еса ўқитувчида кўникма ва малака ҳосил қилиш лозим.
Кўникма машқ қилиш натижасида бериладиган ҳаракатлар йиғиндисидир. Иқтидор 
ва кўникма машқ қилиш ва такрорлаш орқали малакага айланади.
Билим асосида кўникма, малака ҳосил бўлади. Билим баҳсда керак бўлса, кўникма 
меҳнатда, дунёни ўзлаштиришда зарур. Шу жиҳатдан ўқув юртларида, мактабларда 
ўқувчилар ўртасида баҳслар, беллашувлар, ўткир зеҳнлилар мушоираси, қувноқлар ва 
зукколар беллашувини ташкил етиш фойдалидир.
Таълим жараёни ўқитувчи билан ўқувчиларнинг биргаликдаги фаолияти бўлиб, икки 
томонлама характерга егадир. Ўқитувчининг фаолияти туфайли таълим пухта ўйлаб 
чиқилган мақсад, мазмун ва дастурлар асосида. олиб бориладиган жараёнга айланиб, 
кутилган натижаларни беради.
Бола мактабгача тарбия ёшидаёқ ўқув иши билан шуғуллана бошлайди. У сонлар, 
ҳарфлар билан, матнли ўқиш жараёни билан танишади, содир бўлаётган табиий 
ҳодисаларнинг муҳим хусусиятларини ота-онаси ва тарбиячилари ёрдамида билиб олади, 
ҳикоя ва ертаклар тинглайди ҳамда уларни бошқаларга айтиб беришни ўрганади.
Аммо мактабгача тарбия ёшидаги боланинг асосий фаолияти ҳамон ўйин бўлиб 
қолади, шунинг учун ҳам унинг фикрлаш фаолиятида ҳис қилиб билиш кўпроқ аҳамиятга 
егадир.
Таълимнинг бошланғич даврида ўқитувчи анализ-синтездан кўпроқ фойдаланади. 
Анализ нарса ва ҳодисаларни таркибий қисмларга ажратишдир. Синтез жараёнида 
ўқувчилар ўрганилган нарсалар ва ҳодисаларнинг айрим қисмларини, елементларини бир 
бутун қилиб бирлаштирадилар. Синтез, анализ, таққослаш, индукция каби усуллар орқали 
ўқувчилар ўзларида тушунча ҳосил қилиш имконига ега бўлишади.