Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим маркази низомий номидаги

Предметлар билан манипуляция (ҳаракат) қилиш

Текшириш материали: турли катталикдаги 5-7 та ўйинчоқлар, қопқоғи бўлган қутича, шар, машина, пирамидача, кубиклар, боғичлари бўлган ўйинчоқ.
Текшириш методикаси: бола махсус стулга ўтказилади, қўллари стол устига эркин қўйилади. Болага а) битта овоз чиқарадиган ўйинчоқ; б) 5 та ўйинчоқ; в) бир неча ўйинчоқ ва бошқа кўрсатилган предметлар берилади.
Боланинг реакцияси:
5-6 ойликда – бола ўйинчоқни кўриб чиқади, уни силкитиб ўзига хос овоз чиқаради, столга уриб тақиллатади ва ҳоказо. Ўйинчоқ билан ҳаракат қилишга иккинчи қўли қўшилади, пайпаслаб кўриш, бир қўлидан иккинчисига ўтказиш реакцияси юзага келади.
8 ойликда – бола танланган ўйинчоқлар билан мураккаб уларга хос бўлмаган ҳаракатларни амалга оширади, столда ётган бошқа ўйинчоқларга қараб галма-галдан кўриб чиқади, сўнгра бир ўйинчоқни қўйиб янгисини олади, қўлидаги ўйинчоқлар билан турли ҳаракатларни бажаради;
10-12 ойликда – бола турли предметлар учун хос бўлган ҳаракатларни бажаради: ўйинчоқларни қимирлайдиган қисмларини айлантиради, кутичадан майда ўйинчоқларни олади ва қутичага солади, ўйинчоқни боғичидан ушлаб ўзига тортади, қўнғироқчани чалади, шарни думалатади, машинани итаради, катта тешикка бармоғини тиқади, пирамида ўқига айланаларни киргизади, кубикларни бир-бирини устига тизади ва ҳоказо.

Ҳиссий реакцияларни текшириш

• 
  9. Илжайиш
  

Текшириш методикаси: бола орқаси билан ётади. Катта одам унга энгашиб кулади, эркалатиб гапиради.
Боанинг реакцияси:
1 ойликда – 3-4 марта гапириб эркалатилгандан сўнг болада аниқ бўлмаган илжайиш пайдо бўлади.
2 ойликда – 2-3 марта гапирилгандан сўнг кулади, жонланади;
3 ойликда – жонланиш комплекси пайдо бўлади: бола илжаяди, қисқа гугулаш товушларини, қувончли қичқириқлар чиқаради, қўл ва оёқларини тезлик билан қимирлата бошлайди.
Жонланиш комплекси боланинг катта одам билан алоқа қилиши билан узайиб боради ва 10-15 секунд давом этади. У билан алоқа қилиш тугаганидан сўнг ҳам сақланиб қолади.

•