Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим маркази низомий номидаги

2. Бола ҳаётининг биринчи йилида бўйи ва массасининг ортиш динамикаси.

Бола ҳаётининг биринчи йилида бўй ва массанинг ортиб бориши.

Ёш, ой	Ҳар ойда бўнинг ўсиши (см)	Шу давргача бўйнинг ўсиб бориши	Ҳар ойда гавда массасининг ортиб бориши (гр)	Шу давргача гавда массасининг ортиб бориши (гр)
1	3	3	600	600
2	3	6	800	1400
3	2.5	8.5	800	2200
4	2.5	11	750	2950
5	2	13	700	3650
6	2	15	650	4300
7	2	17	600	4900
8	2	19	550	5450
9	1.5	20.5	500	5950
10	1.5	22	450	6400
11	1.5	23.5	400	6800
12	1.5	25	350	7150

Бола ҳаётининг биринчи йилида унинг бўйига ўртача 25см қўшилади, 1ёшда ўртача 75-76смни ташкил этади .Тўғри ривожланаётган боланинг ўсишида ,ойлик ўсишига қўшилишида +- 1см тебраниши мумкин, аммо 6 ойликда бу тебраниш 1смдан ошмаслиги керак. Бўйнинг ўсиши инсон организмида кечаётган пластик жараёнлар хусусиятини акс эттиради. Бунда сифатли овқатланиш муҳим ҳисобланиб,айниқса таркибида оқсил компонентлар ва В, А, Д, Е гуруҳ витаминлари етарлилиги муҳим. Шубҳасиз,боланинг 1ёшгача овқатланишидаги “олтин стандарт” –БУ ОНА СУТИ. Баъзи компонентларнинг етарли эмаслиги болаларда ўсиш жараёнининг бузилишига олиб келади.Унга витамин А, олтингугурт, йод киради. Ўсишнинг орқада қолиши турли хроник касалликларни келтириб чиўариши мумкин.

Нормада кўпгина болаларда ҳаётининг 3-5 кунида “ физиологик “ 5% масса йўқотилиши кузатилади. Бу кўп миқдорда сув йўқотилиш билан тушунтирилади. Бу физиологик йўқотилган массани тиклашга максимум 2 ҳафта ажратилади.
Гавда массасининг кўп қўшилиши ҳаётининг 6 – ойлигида, кам қўшилиши бир ёш охирида кузатилиши билан ҳарактерланади. Боланинг оғирлиги 4.5 ойликда икки баробар ортади, бир ёшга яқин бу кўрсаткичлар ўзгаради ва озиқланишига, бошидан ўтказган касалликларига ва бошқаларга қараб ўзгаради. Массанинг ой сайин ортиб бориши аста – секин пасайиб боради. Боланинг оғирлигини бир ёшгача аниқлаш учун юқоридаги жадвалдан фойдаланиш мумкин. Юқорида берилган жадвалга таянган ҳолда ҳар бир ойда боланинг массасини ортишини қуйидаги формула бўйича (фақат уч ойликдан кейин) аввалги ойдаги оғирлигига 50 грамм қўшиб ҳисоблаш мумкин: Х = 800 – 50 х П. 50 – бола массасига ҳар ойда 50 граммдан қўшилиши, кейинги ҳар ойда камроқ, уч ойликдан кейин. П – боланинг ёши (ойликда) ундан 3 айрилади. Масалан, ўн ойликда бола массасига қанча қўшилади. 800 – (50х7) = 450 грамм. Яна бошқача фикрлар ҳам мавжуд, ўртача биринчи ярим йилликда бола оғирлигига 800 грамм қўшилади, иккинчи ярим йилликда 400 грамм. Лекин, шуни ҳисобга олиш керакки, жадвалда берилган маълумотлар тахминий ҳисобланади. (физиологик). Кичик масса билан туғилган болаларда ойлараро қўшиладиган масса икки баробар ортади ва йирик болаларга қараганда олдинроқ йўқолади. Туғилган заҳоти сунъий овқатлантириладиган болалар ўзининг массасини табиий овқатлантириладиган болаларга қараганда бир ой кеч ўз массаларини икки баробар орттиради. Тана оғирлигининг нормадан 10 % дан камлиги патология ҳисобланмайди, лекин, болалар шифокорлари бу йўқотишнинг сабабини аниқлаши керак.