Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таьлим вазирлиги фарғона давлат университети

Болалар учун хос сифатларнинг ва хулқ тоифаларнинг номлари: 
Болалик
; болаларга хослик, ёш, болалик, ўқувчиларга хос, 
ўқувчилардек
.
Кўриниб турганидек, “болалик ёш”и семасига эга бўлган отлар 
орасида энг катта гуруҳни болалик ёшининг номлари ташкил этади. Ўзбек 
тили соҳибларининг лисоний онги учун муҳимлиги унинг эмоционал-
баҳоловчи, содда сўзлашув нутқига тааллуқли эканлиги билан изоҳланади. 
Шу муносабат билан ўзбек тилида, вояга етмаган жонзотлар одамлар ва 
ҳайвонларнинг номланишлари катта ёшга мансуб эмасликни билдирадиган 
сўзларнинг мавжудлигида, яққол кўзга ташланади.
Таққосланг: 
лўлича, лўлигинам, қоравой, ҳайвонча, кучуквой, кийикча, 
чўчқагинам, бўталоқ, тойчоқ, нортой
ва ҳаказо. Бунга ҳар хил 
ҳайвонларнинг болаларини белгиловчи барча отларни киритиш мумкин, 
чунки ҳайвон боласи ёнида бўлган ёш ҳайвондек таърифланади. Амалда айни 
отлар гуруҳи гўё болалик ва ёшлик доираларининг кесишувида ётган деб 
ҳисобланиши мумкин, чунки ҳайвонлар тўғрисида гап борганида вояга 
етмаганлик маъноси, одамлар ҳақида гапиргандан кўра камроқ 
фарқлангандир, чунки болалик ва ёшликнинг чегараланиши ғоят даражада 
ижтимоий шартлангандир. Сўзнинг ясалиш воситалари орқали вояга 
етмаганлик семантикасининг ифодаланиши ушбу семантиканинг аҳамиятли 

---

64 
эканлигининг ёрқин исботидир, чунки шу орқали тил соҳибларининг ундан 
мунтазам фойдаланиш иштиёқини акс эттиради.
Болалик тушунчасининг лексик ифодаланишлари орасида сифат, феъл 
ва равишларнинг гуруҳлари нисбатан кам сонлидир. Санаб ўтилган сўз 
туркумларига оид лексемаларнинг мутлақ кўпчилиги шу тушунчани 
кўрсатувчи отлар билан асосланган.
Ўзбек тилида болалик тушунчасининг лексик жиҳатдан таҳлил 
қилиниши ундаги лексик маънонинг зичлиги ҳақида хулоса килишга имкон 
беради. Ушбу хусусият асосан болаликнинг турли лексик ифодаланишларида 
намоён бўлади. Масалан, 
бола, болага хос, болалик қилмоқ 
ва бошқалар.