Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таьлим вазирлиги бухоро мухандисликтехнология институти

Корхона ва бирлашмаларни ишлаб чиқариш хўжалик фаолиятининг ташқи 
таҳлилини қуйидагилар олиб борадалар: 
* бошқарувнинг юқори органлари; молия органлари; банк ташкилотлари; 
* солиқ органлари ва ҳоказолар. 
Юқори бошқарув органлари ўз назорати остидаги корхона ва уюшмаларнинг ишлаб 
чиқариш фаолиятини доимий равишда таҳлил қилиб туришади. Бунинг учун эса режа ва 
ҳисобот маьлумотлари, текширув натижалари ва бошқа маьлумотлар керак бўлади. 

---

Молия органлари иқтисодий таҳлил жараёмида корхона ва бирлашмаларнинг фойдалилик 
режасини бажарилишига, давлат бюджети олдидаги мажбуриятларига, корхонанинг моддий ва 
пул ресурсларини рационал тақсимланишига, ўз ўзини молиялашга ва харид қувватига 
диққатини қаратади. Масалан, Ўзбекистон Республикаси Марказий Банки доимий равишда 
кредит олган корхона ва бирлашмаларнинг иш фаолиятини, ҳамда асосий ҳажм ва сифат 
кўрсаткичларини таҳлил қилиб туради, корхоналарда банк кредитларининг яхшиланишини, 
меҳнат ҳақи фондини, товар-моддий қийматликлар ва уларни сақланиш ҳолатини ҳамда тўлов 
интизоми ҳолатини таҳлил қилиб туришади. 
Иқтисодий таҳлил ишларини корхона ва бирлашмалар билан бир қаторда бошқа 
ташкилотлар ҳам олиб бориши мумкин: Буларга: 
— режалаштириш ташкилотлари; 
— илмий тадқиқот ва лойиҳалаштириш институтлари; 
— жамоат ташкилотлари; 
— матбуот органлари кабилар киради. 
Ички таҳлилни эса корхона ва бирлашмаларнинг ишчи ходимлари олиб борадилар ва 
уларнинг турли таркибий бўлинмалари ўзларига тегишли функсияларни белгилаб 
одадилар. Иқтисодий таҳлил кўп қирралилиги билан ажралиб туради. Корхонанинг ҳамма 
фаолияти сфераларида мавжуд бўлган резервларни излаб топиш, тақсимланган 
мажбуриятларни аниқ бажарилиши ва уни амалга оширишда масьулиятни ҳис этиш лозим 
бўлади. 
Юқоридаги билдирилган фикрлардан фойдаланиб, қуйида ишлаб чиқариш 
корхоналари ва бирлашмаларида иқтисодий таҳлилни ташкил этиш схемасини келтириб 
ўтиш керак бўлади.