Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таьлим вазирлиги бухоро мухандисликтехнология институти

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

13-чизма 
Материал сиғимининг омилли таҳлилитузилиши 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Материал қайтими кўрсаткичини аниқлаш учун корхонада йил давомида ишлаб 
чиқарилган товар маҳсулоти қийматини материал харажатлар қийматига тақсимланади. 
Материал сиғими кўрсаткичи бунинг акси бўлиб, материал харажатлар қийматини 
корхонанинг йил давомида ишлаб чиқарилган товар маҳсулоти қийматига тақсимлаш ёьли 
билан аниқланади. Буни тавсифлайдиган бўлсак, ушбу кўрсаткич корхонада йил 
мобайнида ишлаб чиқарилган товар маҳсулотининг ҳар бир сўмига қанча материал 
харажатлари сарфланганлигини кўрсатади. 
Материаллар харажати коеффиценти — ҳақиқий сарфланган материаллар харажатини 
бизнес режадагиси ҳақиқий ишлаб чиқариш ҳажмига корректировка қилинган кўрсаткичга 
нисбатини ифодалайди. Бу кўрсаткич ишлаб чиқариш жараёнида материаллар 
Mahsulot material sig’imi 
Material xarajatlari 
Ishlab chiqarish hajmi 
Ishlab chiqarilgan 
mahsulot qiymati 
Mahsulot strukturasi 
Mahsulot birligi uchun 
material sarfi 
Mahsulot bahosi 
Mahsulot ishlab 
chiqarish hajmi 
Mahsulot strukturasi 
Mahsulot bahosi 
Xom ashyo va 
materiallar 
Ishlab chiqarish 
texnologiyasi 
Ishlab chiqarish 
Ishlab chiqarish 
Chiqindi va hokazo 
Xom ashyo va 
materiallar
Xom-ashyo bozori 
Inflyatsiya
Xom-ashyo me’yori
Transport tayyorlov 
Yuk tashish 
masofasi 
Transport turi 
Transport 
xizmati ta’rifi 

---

 сарфидан иқтисод (ёки ортиқча сарф)га эришганлигини ифодалайди. Бу коеффицент 
1 дан катта бўлса моддий ресурслардан самарали фойдаланилганлигини билиш мумкин. 
Материал сиғмининг алоҳида кўрсаткичлари моддий ресурсларнинг айрим 
турларидан самарали фойдаланишни характерлайди. Улар қаторига ёқилги сиғими, 
материал сиғими, хомашё сиғими каби кўрсаткичларни киритиш мумкин. Одатда материал 
сиғимининг ўзгаришига бир қатор омиллар таьсир этади.