|
V – гуруҳга
ѐпиқ қути кўринишдаги хомакилар киради. Ташқи юзалар –
эгри чизиқли мураккаб, уларга кронштейн, фланецлар уланган бўлади. Ташқи
юзаларни ҳосил қилиш учун стерженлар қўлланилиши мумкин. Ички
бўшлиқлар шакли мураккаб бир бирига ҳар хил бурчак остида ѐтган эгри
юзалардан иборат бўлади.
Чўян ва пўлат қуймалар учта аниқлик синфига бўлинади. Улар бир
биридан 2.1 жадвалда келтирилган чизиқли ўлчамларнинг рухсат этилган
четга чиқишлари билан фарқ қилади.
2.1 жадвал
Чўян ва пўлат қуймалар ўлчамларини четга чиқишлари, мм
Хомакининг энг
катта ўлчами
Номинал ўлчам, мм
50
г
ач
а
50...120
120...260
260...500
500...800
800...125
0
1250...20
00
2000...31
50
3150...50
00
5000...63
00
6300.1000
0
Iсинф
120 гача
120...260
260... 500
500... 1250
1250...3150
3150...5000
0,2
0,3
0,4
0,6
0,8
1,0
0,3
0,4
0,6
0,8
1,0
1,2
-
0,6
0,8
1,0
1,2
1,5
-
-
1,0
1,2
1,4
1,8
-
-
-
1,4
1,6
2,0
-
-
-
1,6
2,0
2,5
-
-
-
-
2,5
3,0
-
-
-
-
3,0
4,0
-
-
-
-
-
5,0
27
IIсинф
260 гача
60... 500
500... 1250
1250...3150
3150...6300
0,5
0,8
1,0
1,2
1,5
0,8
1,0
1,2
1,5
1,8
1,0
1,2
1,5
2,0
2,2
-
1,5
2,0
2,5
3,0
-
-
2,5
3,0
4,0
-
-
3,0
4,0
5,0
-
-
-
5,0
6,0
-
-
-
6,0
7,0
-
-
-
-
9,0
-
-
-
-
12,0
IIIсинф
500 гача
500...1250
1250... 3150
3150...6300
6300... 10000
1,0
1,2
1,5
1,8
2,0
1,5
1,8
2,0
2,2
2,5
2,0
2,2
2,5
3,0
3,5
2,5
3,0
3,5
4,0
4,5
-
4,0
5,0
5,5
6,0
-
5,0
6,0
6,5
7,5
-
-
7,0
8,0
9,0
-
-
9,0
10,0
11,0
-
-
-
12,0
14,0
-
-
-
15,0
17,0
-
-
-
-
20,0
2.1 жадвал каби жадваллар рангли металлар учун ҳам мавжуд [1].
2.2 жадвал
Қум-гилли қолипларда олинадиган қуйма деворининг энг кичик қалинлиги
Материал
Қуйма ўлчами
Деворнинг
энг
кичик қалинлиги, мм
Пўлат
Майда
Ўрта
Йирик
8
12
20
Кул ранг чўян
Майда (массаси 2 кг гача)
Ўрта (массаси 50 кг гача)
Йирик (массаси 50 кг юқори)
3 – 4
6 – 8
10 – 20
Болғаланувчан чўян
Деворнинг энг катта юзаси, мм
2
:
59 х 50
100 х 100
200 х 200
350 х 350
500 х 500
2,5 – 3,5
3,0 – 4,0
3,5 – 5,5
4,0 – 5,5
5,0 – 7,0
Қалайли бронза
Деворнинг энг узун томони, мм:
50 гача
50 – 100
100 – 250
250 – 600
3
5
6
8
Махсус бронза ва
латунлар
Майда
Ўрта
6
8
Алюминий
қотишмалари
Майда қуймаларнинг деворлари
200 мм ошмаган
800 мм ошмаган
3 – 5
5 – 8
Магний
қотишмалари
Майда
Ўрта
6
8
Кремнийли бронза
4
Рух қотишмалари
3
Қуймаларни лойиҳалашда қуйма олишнинг умумий технологиясига риоя
қилинади. Қуйма конструкциясининг технологиклиги қолиплаш, суюқ
металлни қуйиш, қотиш, қолипдан олиш ва ортиқча қисмларни кесиш
шароитларига боғлиқ. Қум–гилли қолипларда қуйма олиш жараѐннинг
асосий тамойилларини кўриб чиқамиз.
Қуйма деталнинг шакли технологиклик бўлиб, йўналтирилган қотишни
таъминлаш керак. Қуйма деталнинг сиртқи кўриниши силлиқ бўлиши керак,
28
бу ясси қисмларнинг туташган жойларида қолдиқ зўриқишларни
камайтиради, қолип совиганда киришиш бўшлиғини равон тарқашини
таъминлайди. Қуйманинг ўлчамлари, айниқса баландлиги унча катта
бўлмаслигига, ортиқча чиқиб турган қисмлар, узун юпқа қовурғалар, чуқур
ариқчалар йўқотишга интилиш керак. Қолипларни тайѐрлаш ва йиғиш учун
мехнат
сарфини
камайтириш,
қуйманинг
қийшайиши
туфайли
носозликларни йўқотиш учун модел камроқ бўлакларга ажратилиши ва
стерженлар сони кам бўлиши керак.
Қуймаларни лойиҳалашда “соялар” қоидасига риоя қилиш лозим. Бу
қоида қуйидагидан иборат. Агар қолип ажратадиган текисликка тик
ѐритилганда соялар пайдо бўлса, бу қуйма
тузилиши мукаммал эмаслигини кўрсатади
ва қуйманинг чизмасини қайта кўриб чиқиш
керак.
Хомаки оғирлиги девор, қовурға,
фланец
ва
бошқа
конструктив
элементларнинг қалинлигига боғлиқ. Лекин
буларнинг қалинлиги маълум чегарагача
камайтирилиши
мумкин.
Бу
чегара
мустаҳкамлик шартларига, қотишманинг
қуймакорлик хоссаларига, танланган қуйиш
усулига боғлиқ. Тажрибалардан металлнинг
қуймакорлик хоссаларига, қуйманинг ўрта
массасига, ишлаб чиқариш турига кўра
девор, қовурға ва бошқа элементларнинг энг
маъқул қалинликлар аниқланган. 2.2
жадвалда гил–қумли қолипларда олинган
қуймаларнинг энг кичик қалинликлари
келтирилган.
Тўғри
танланган
девор
қалинлиги
хомаки
бикрлигини
ва
герметиклигини таъминлаб, металлдан фойдаланиш коэффициенти ошишига
олиб келади. Жуда қалин деворлар детал массасини оширади, деворлар пўк
бўлиб қолади, мустаҳкамлик пасаяди. Жуда юпқа деворлар қолипни
тўлишига тўсиқ бўлади, дарз кетиш эхтимоли ошади.
Қуймаларни лойиҳалашда иложи
борича бир хил қалинликка ва термик
тугунларни
йўқотишга
интилиш
лозим.
Термик
тугун
деганда
деворнинг қалин жойи тушунилади,
бу жой секин совийди, унда газ
бўшлиқлари ҳосил бўлиши мумкин.
Қуйма
деталнинг
тўғри
лойиҳалангани
ичига
чизилган
айланалар
усули
ѐрдамида
Do'stlaringiz bilan baham: |
