Ўзбекистон республикаси олий мажлис сенати аграр, сув хўжалиги масалалари ва экология

Фойдаланилган адабиѐтлар 
1.
Хўжаев Ш.Т. ва Хамраев А.Э. Энтомология, қишлоқ хўжалик экинларини ҳимоя қилиш ва 
токсикология асослари. -2009. 
2.
Хўжаев Ш.Т. Ўсимликларни зараркунандалардан уйғунлашган ҳиоя қилиш ҳамда токсикология 
асослари.-2014. 
ИГНА БАРГЛИ ДАРАХТ КЎЧАТЗОРЛАРДА БУЗОҚБОШ ҚЎНҒИЗЛАРИ
ТУРЛАРИ ВА УЛАРГА ҚАРШИ КУРАШ 
 
З.Н.Нафасов
Ўзбекистон ўсимликлрни ҳимоя қилиш ИТИ
 
Игна баргли дарахт кўчатзорларда зараркунандаларини ўрганиш ва уларга қарши самарали кураш 
чораларини ишлаб чиқиш ўсимликларни ҳимоя қилиш соҳаси ходимлари учун ҳам долзарб масалалардан 
бири ҳисобланади. Кўчатзорларга зарар етказувчи зараркунандалардан муҳим тур бузоқбош қўнғизлари 
бўлиб ҳисобланади. 
Бузоқбош қўнғизлари
- 
Melolonthini
ва 
Rhizotrogini
гуруҳини ташкил қилувчи қўнғиз, личинкалик 
фазасида зарар келтиради. Ўрмон манзарали дарахтларга бузоқбош қўнғизларнинг уч тури: зарарли 
бузоқбош қўнғиз (
Ро1уhруllа adspersa 
Motsch.) уч тишли бузоқбош қўнғиз (
Ро1уhруllа tridentata
Reit) ва 
март бузоқбош қўнғизи (
Меlооntha aticta
Ваll.) зарар етказади. Бузоқбош қўнғизларнинг личинкалари 
дарахтлар илдизини кемириб, қувватдан кетказади, баъзан кўчатзорларида ѐш кўчатларни қуритиб ҳам 
қўяди. Зарарли бузоқбош қўнғиз (
Ро1уhруllа adspersa
Motsch) кўпроқ учрайди. 
Оддий бузоқбош
қўнғизлар - (
Gryllotalpa gryllotalpa
L.) тури энг кўп тарқалган. У тўғриқаиотлилар 
туркумининг бузоқбошлар оиласига масуб. Танасининг узунлиги 35-50
мм.
Олдинги оѐқлари қазишга 
мослашган. Бузоқбошлар ер тагида яшаб, игна баргли дарахтларнинг сепилган уруғини ва экилган 
кўчатларини, шунингдек, очиқ ердаги ypyғ ва кўчатларни зарарлайди. Улар ўсимликларнинг илдизи билан 
поясини кемириб озиқланади. Катта ѐшдаги личинкалари ва етук ҳашаротлари тупроқда қишлайди. 
Урғочилари ер тагидаги 10-12см чуқурликдаги, инига 100 тадан 500 тагача тухум қўяди. Эмбрион 
ривожланиши 10-15 кун давом этади. Личинкалари 6 ѐшини ўтайди ва икки йилда бир марта авлод беради. 
Илдиз шикастловчи бузоқбош турлар кўп учрайди. Биринчи бўлиб ғарб ва шарқда май бузоқбош 
личинкалари зарарлайди. Республикамизнинг жанубий минтақаларида айниқса йирик мирамор 
бузоқбошлари (хруш) шунингдек бир қатор майда хрушлар зарар келтиради. Ўсимликларни экишдан 
олдин майдонларни тайѐрлашда албатта 1м
2
чуқурликда қанча бузоқбош личинкаларни қазиб олишга 
эътибор бериш керак.