Ўзбекистон республикаси олий мажлис сенати аграр, сув хўжалиги масалалари ва экология

Қаттиқ буғдой тизмалари ҳосилдорлигини андоза навдан фарқи ва гурухларга ажралиши. 
№
 
Навноми 
Ҳосилдорлик, ц/га 
Андоза навдан 
фарқи, +,- 
Гурух
 
1-
қай 
2-
қай 
3-
қай 
Ўртача ц/га 
% 
1 
Krupinka 
90,6 
92,5 
91,1 
91,4 
0,0 
0,0 
II 
2 
2016_Durum YT_50 entries_Plots 5-85 
79,4 
77,2 
78,5 
78,4 
-13,0 
-14,3 
III 
3 
2016_Durum YT_50 entries_Plots 6-56 
87,5 
88,4 
89,7 
88,5 
-2,9 
-3,1 
II 
4 
2016_Durum YT_50 entries_Plots 22-
67 
92,8 
87,1 
88,5 
89,5 
-1,9 
-2,1 
II 
5 
2016_Durum YT_50 entries_Plots 8-93 
89 
87,5 
90,3 
88,9 
-2,5 
-2,7 
II 
6 
2016_Durum YT_50 entries_Plots 21-
71 
89,6 
87,2 
86,7 
87,8 
-3,6 
-3,9 
II 
7 
2016_Durum YT_50 entries_Plots 38-
73 
92,1 
88,2 
88,3 
89,5 
-1,9 
-2,0 
II 
8 
2016_Durum YT_50 entries_Plots 4-79 
75,8 
73,8 
74,3 
74,6 
-16,8 
-18,3 
III 
9 
2016_Durum YT_50 entries_Plots 19-
94 
89,7 
90,7 
87,5 
89,3 
-2,1 
-2,3 
II 
10 
2016_Durum YT_50 entries_Plots 43-
78 
81,4 
79,1 
83,9 
81,5 
-9,9 
-10,9 
III 
11 
2016_Durum YT_50 entries_Plots 42-
87 
82,1 
83,3 
80,4 
81,9 
-9,5 
-10,4 
III 
12 
2016_Durum YT_50 entries_Plots 15-
95 
99,2 
103,1 
98,3 
100,2 
8,8 
9,6 
I 

---

229 
13 
2016_Durum YT_50 entries_Plots 47-
97 
92,3 
97,9 
96,3 
95,5 
4,1 
4,5 
I 
14 
Seletionfor 2016 RAQOBAT DRUM 
5-45 
88,7 
89,9 
89,1 
89,2 
-2,2 
-2,4 
II 
15 
Seletionfor 2016 RAQOBAT DRUM 
15-55 
85,4 
92,4 
90,4 
89,4 
-2,0 
-2,2 
II 
16 
Seletionfor 2016 RAQOBAT DRUM 
10-50 
95,9 
97,3 
99,1 
97,4 
6,0 
6,6 
I 
17 
Seletionfor 2016 RAQOBAT DRUM 
20-60 
89,9 
90,7 
94,1 
91,6 
0,2 
0,2 
II 
18 
Seletionfor 2016 RAQOBAT DRUM 
25-35 
100,6 
94,2 
95,5 
96,8 
5,4 
5,9 
I 
19 
Seletionfor 2016 RAQOBAT DRUM 
29-49 
93,8 
93,9 
94,1 
93,9 
2,5 
2,8 
II 
20 
Seletionfor 2016 RAQOBAT DRUM 
30-40 
101,9 101,9 
95,5 
99,8 
8,4 
9,2 
I 
НСР
05
 % 
4.06 
Ўрганилган нав ва тизмаларни дон оқсил миқдори юқори бўлганлигини кузатилди. Оқсил миқдори 
андоза навда 14.1 % бўлган бўлса, қолган барча тизмаларда ундан юқори эканлиги аниқланди. Энг юқори 
оқсил миқдор кўрсаткичи 2016_Durum YT_50 entries_Plots 42-87 тизмасида 16.4 ва 2016_Durum YT_50 
entries_Plots 5-85 тизмасида 15.8 фоиз эканлиги кузатилди. 
Хулоса ўрнида такидлаш жоизки, суғориладиган майдонда қаттиқ буғдой тизмаларининг барча 
кўрсаткичлари баҳоланди ва асосий эътибор ҳосилдорлиги ва дон сифат кўрсаткичларига қаратилди. Энг 
юқори натижа кўрсатган 5 та тизмалар кейинги селекция босқичида (рақобатли нав синаш кўчатзорида) 
синаш учун тавсия этилди. 
Фойдаланилган адабиѐтлар: 
1. Азизов Б.М. ―Суғориладиган ерларда қаттиқ буғдойнинг ―Қаҳрабо‖ нави ҳосилдорлигини 
ошириш омиллари‖ АқХИ Республика илмий амалий конференцияси. Андижон 2003, 185 - 186 б. 
2. Аманов А. ―Селекция и семеноводство пшеницы в Узбекистане‖ Abstracts. The first central Asian 
Wheat Conference. Almaty, Kazakhstan, 10-13 June 2003, p. 198-199.
3. Аманов А.А., Зиядуллаев З.Ф., Нурбеков А.И, ва бошқалар. Бошоқли дон экинлари селекцияси 
ва уруғчилиги бўйича услубий кўлланма. Патент пресс,- Тошкент,-2004. 16-22 б. 
ЭКИШГА ТАВСИЯ ЭТИЛГАН, ИСТИҚБОЛЛИ ҲАМДА ЯНГИ ЯРАТИЛГАН КУЗГИ
ЮМШОҚ ВА ҚАТТИҚ БУҒДОЙ НАВЛАРИНИНГ БОШЛАНҒИЧ УРУҒЧИЛИГИ 
 
И.У.Эгамов, Н.Х.Юсупов, М.М.Абдуллазизов

Дон ва дуккакли экинлар ИТИ
 
 
Ўзбекистон Республикасининг Биринчи Президенти И.А.Каримов Мамлакатимиз мустақиллигини 
дастлабки йилларидаѐқ, аҳолимизни дон ва дон маҳсулотлари билан таъминлаш учун ўз донимиз ва 
нонимизга эга бўлишимиз, бунинг учун ғалла мустиқиллигига эришишимиз кераклиги тўғрисидаги 
оқилона йўл йўриқлари, кўрсатмаларини бугун нақадар тўғри эканлигини хаѐтниннг ўзи тасдиқламоқда.
Мухтарам Президентимиз Ш.М.Мирзиѐев республикамиз вилоятларида иқтисодий-ижтимоий 
ислохатларни бориши ҳамда бунѐдкорлик ишларини амалга оширишда ҳалқимизни озиқ-овқат 
махсулотлари билан таъминлабгина қолмай уни экспорт қилиш бўйича аниқ ва энг зарур вазифаларни 
белгилаб бермоқда. Қишлоқ хўжалик экинлари уруғчилигини янада яхшилаш жумладан донли экинларни 
хосилдорлигини ортириш фақат уруғчилик тизимини тўғри йўлга қўйишдан иборат эканлигини, бу сохада 
олимлар олдида турган вазифаларни аниқ белгилаб берди. 
Ҳозирги бозор иқтисодиѐти шароитида ҳалқаро амалиѐтда бошоқли дон экинларидан юқори 
авлодли уруғларини етиштиришни мавжуд усулларидан фойдаланилган ҳолда Республикамизнинг 
суғориладиган ер шароитларида экишга тавсия этилган ҳамда истиқболли кузги юмшоқ ва қаттиқ буғдой 
навларининг суперэлита уруғларини ўзимизнинг шароитларда етиштиришни мақбул ва самарали 
тизимлари ишлаб чиқилиб, бошоқли дон экинлари селекцияси ва уруғчилиги орасидаги узвий 
боғлиқликни тўғри йўлга қўйиш асосида четдан келтирилган ҳамда янги яратилган кузги буғдой 
навларининг худудий уруғчилик тизими илмий асосда ташкил этилди. 

---

230 
Ғаллачиликда дон ҳосилдорлиги ва дон сифатини оширишда мавжуд бўлган барча мавжуд 
имкониятлардан, биринчи навбатда юқори маҳсулдор навлардан фойдаланиш уларни биологик 
хусусиятларини ўрганиб, улар билан тўғри муносабатда бўлиш ижобий натижаларга эришишни 
таминлайди. Аммо ҳар қандай яхши нав ҳам экиш сифати юқори бўлган юқори навдор уруғликдан 
экилгандагина ҳамда уруғларни кўпайтириш жараѐнида барча агротехника қоидаларига тўғри амал 
қилинса, касаллик ва ҳашоратлардан ҳоли бўлса у ҳеч қачон ўз ирсий хусусияларини, потенциал 
ҳосилдорлик имкониятларини йўқотмайди. Шунинг учун республикамизда уруғлик етиштиришга унинг 
сифат кўрсаткичларига катта эътибор қаратилмоқда. Уруғчилик мамлакатимизда қишлоқ хўжалик 
экинларининг ҳосилдорлигини тўхтовсиз оширишда ва маҳсулотлар хажмини кескин кўпайтиришда 
муҳим тадбирлар тизимидир. 
1-Жадвал