Ўзбекистон республикаси олий мажлис сенати аграр, сув хўжалиги масалалари ва экология

Фойдаланилган адабиѐтлар: 
1.
Каримов И.А. «Жаҳон молиявий-иқтисодий инқирози, Ўзбекистон 
2.
Алимов Д.А. Зарубежные образцы - как исходный материал для селекции// Аграрная наука: 
достижения и перспективы: Материалы науч. конф. 1-2 мая 2002,- Тошкент, 2002. -Б. 41 б 
3.
Аманов А. Селекция и семеноводство пшеницы в Узбекистане. 1-я Центрально-Азиатская 
конференция по пшенице. Материалы. Алматы, 2003. с. 3. 
 
 
 

---

224 
КУЗГИ ЮМШОҚ БУҒДОЙНИНГ ДУРАГАЙ ТИЗМАЛАРИДА БОШОҚ УЗУНЛИГИНИНГ 
ДОН ҲОСИЛДОРЛИГИГА БОҒЛИҚЛИГИ 
 
А.Шоймурадов, Ш.Дилмуродов
 
Дон ва дуккакли экинлар ИТИ Қашқадарѐ филиали 
 
Ахолини сифатли экологик тоза табиий махсулотларга бўлган талабини қондириш мақсадида 
лалмикор дехқончилик маҳсулотларини етиштириш мақсадга мувофиқдир. Шундай экин турларидан бири 
бу буғдойдир. Лалмикорликда етиштирилган дон таъбий эко системада таъбий ѐғинлар эвазига пайдо 
бўлганлиги учун дон таркибидаги макро ва микро унсурлар, дон клековинаси юқорилиги билан сувли 
буғдой донидан ажиралиб туради.
Дон ва дуккакли экинлар илмий татқиқот институти Қашқадарѐ филиалининг Қамаши лалми агро 
участкаси ер майдони оч тусли бўз тупроқ ҳисобланади. Бу ерда тупроқ унумдорлигини ошириш 
мақсадида дуккакли дон ва бошокли дон экинларини алмашлаб экиш, тупроқ унумдорлигини оширади. 
Ҳосилдорликнинг ҳар қандай ноқулай шароитда бир маромда бўлишлигини таъминлашга биотик 
ва абиотик стрессларга чидамли бўлган навларни яратиш орқали эришиш мумкин. Ҳосилдорлик тизими 
унсурлари каби бошоқнинг узунлиги ва бошоқдаги бошоқчалар сони асосан навдорлик ҳусусиятлари 
билан боғлиқ бўлиб, бу бироз фарқ билан белгиланган. Маҳсулдор тупланиш, бошоқдаги дон сони ва 1000 
та дон вазни ташқи муҳит билан ўзаро алоқада бўлсада асосан ҳосилдорликни юқори бўлишида катта рол 
ўйнайди. 
Тажрибада тизмаларни экиш ишлари1 қайтариқда, 5 м
2
пайкалчада экилиб, 130 та тизмалар 
жойлаштирилди. Тажрибада андоза нав сифатида Республикамизнинг лалмикор майдонларида катта 
майдонларга экиладиган Кўкбулоқ ва Тезпишар тизмалари олинди. Тадқиқот давомида андоза навлардан 
ҳар томонлама устун бўлган янги тизмаларни танлаш ва ишлаб чиқаришга жорий этиш асосий мақсад 
қилиб олинган. 
Фенологик кузатишлар ҳар бир фазани бошланиши 10 % ўсимликда ва ялпи 75 % ўсимликда 
ҳосил бўлганда аниқланди. Ҳосилдорликни аниқлаш учун ҳар бир делянканинг 3 та нуқтасидан 1м
2 
майдондан ҳосил боғлари олинди ва ҳар бир делянка селекцион камбайнда алоҳида ўрилиб, ҳосилдорлик 
аниқланди. 
1-жадвал