Ўзбекистон республикаси олий мажлис сенати аграр, сув хўжалиги масалалари ва экология

Хулоса ва тавсиялар.
Ўтказилган тадқиқотлар, зирк турларини уруғидан кўпайтириш ва 
уруғкўчатларини етиштиришда минерал ўғитларни қўллаш майдон бирлигидан стандарт кўчатлар чиқиш 
миқдорини оширишини кўрсатди. Умуман махаллий зирк турлари ксерофит ўсимликлар бўлганликлари 
сабабли улар қаламчаларини илдиз олдиришда яхши натижаларга эришилмади ,шу сабабли зирк 
турларини вегетатив кўпайтиришни бошқа шароитларда олиб бориш заруриятлари туғилди. Ўтказилган 
илмий тадқиқот ишлари бўйича қуйидаги тавсияларни бериш мумкин. 

---

114 
1. Зирк турларининг уруғларини тўлиқ физиологик етилиши сентябрнинг учинчи декадасига тўғри 
келади.
2. Зирк уруғларини сентябр ойида териш ва 50 60 кун мобайнида стратификация қилиш 1 гектар 
кўчатзордан 500 600 минг дона кўчатлар чиқишини таъминлайди. 
3. Зирк турлари орасида энг тез ўсувчи тур қизил зирк бўлиб, энг секин ўсувчи тур қорақанд зирк 
ҳисобланади. 
4. Зирк уруғкўчатлари секин ўсиши сабабли фақатгина иккинчи вегетациядан сўнг доимий жойига 
экишга яроқли бўлади. 
5. Зирк турларининг ѐғочлашган қаламчаларини илдиз олдириш жараѐнида турли стимуляторларни 
қўллаш ижобий натижаларни бермади Зиркни пайванд қилиш 50% тутиб кетиш даражасини кўрсатд 
6. Зиркнинг табиий популяцияларини тадқиқ этиш унинг генетик ресурслари бойлигини кўрсатди. 
 
ОРАЛИҚ ЭКИН (ВИКА ВА РАПС) ЛАРНИНГ ТУПРОҚ УНУМДОРЛИГИГА ТАЪСИРИ 
 
И.Турсунов, *У.Алиқулова
АҚХИ, ТошДАУ* 
Мамлакатимизда ғўза-буғдой навбатлаб экиш кенг жорий этилган бўлишига қарамасдан бу 
майдонларда кузги буғдойдан сўнг оралиқ экин экиш технологияси тупроқ унумдорлигини ошириш 
нуқтаи назаридан мутлақо мукаммал эмас. Айни пайтда ғўза ҳам кузги буғдой ҳам такрорий экин 
сифатида экилаѐтган маккажўхори ҳам тупроқ унумдорлигини «истеъмол» қилувчи экинлар ҳисобланади. 
Шунинг учун олиб борилаѐтган илмий тадқиқотларда тупроқ унумдорлигини тобора пасайиб бориши 
кузатилмоқда. 
Шунингдек, Республикамиз асосий экин майдонларини пахта ҳамда буғдой экинлари эгаллаганлиги 
ва шу ўринда уларни навбатлаб экиш жорий этилганлигини инобатга олган ҳолда, ғўзани янги истиқболли 
навларидан мўл ва сифатли ҳосил етиштириш агротехнологиясини яратиш, тупроқ унумдорлигини 
ошириш, сақлаш мақсадида кузги буғдойдан бўшаган майдонларга самарали оралиқ экинлар экишни 
илмий асослаб ишлаб чиқаришга жорий этиш ҳам Республикамиз дехқончилигида долзарб вазифалардан 
бири ҳисобланади.