Ўзбекистон республикаси олий мажлис сенати аграр, сув хўжалиги масалалари ва экология

 
Олтинкўзни колорадо қўнғизининг личинкаларига қарши қўлланилгандаги биологик 
самарадорлиги 
№ 
Вариант 
Олтинкўз 
тарқатиш 
нисбати 
10 
ўсимлик 
даги 
личинкалар 
миқдори 
Ҳисоб кунларида қолганлари 
Биологик 
самарадор 
лиги % 
5 
10 
15 
20 
1 
1:1 
74,3 
21,1 
11,2 
6,2 
1,2 
98,6 
2 
1:5 
80,0 
42,3 
25,1 
14,6 
8,8 
90,5 
3 
1:10 
71,1 
53,5 
35,2 
21,3 
10,2 
87,6 
4 
Назорат 
70,5 
75,2 
78,6 
81,6 
82,0 
- 
Зараркунандаларга қарши курашда хўжаликларда ва биолабораторияларда ҳимоя қилиш 
тадбирларни режа асосида олиб бориш керак. Шу билан бир пайтда қишловдан чиққан зараркунандаларни 
ва энтомофагларини тахминий тарқалган майдонини билиш зарур. Картошка экинлар экилган майдонида 
фойдали ҳашоратлар айрим пайтгача зараркунандаларнинг сонини камайтириб туриши мумкин. Лекин 

---

298 
зараркунандаларнинг популяцион динамикаси кўтарилиб кетса антропоген факторисиз экиннинг 
ҳосилини сақлаб қолиши қийин бўлади. Шу қаторда олим-агроном картошка экинининг атрофидаги
биоценозни ва даладаги агробиоценозни яхши билиши шарт. Биоэкология бўйича олинган маълумотлар ва 
зараркунандани зарар келтириш коэффициентини аниқланганлиги, колорадо қўнғизига қарши 
самарадорли кураш чоралар олиб боришга имконият беради. 
Охирги йилларда экологик муаммоларга катта аҳамият берилиб, заркунандаларга қарши курашда 
биологик усул жорий қилиняпти. Бу услуб ѐрдамида бир неча муаммоларни ҳал қилинади. Улардан энг 
асосийси инсоннинг сиҳат-саломати ва қишлоқ-хўжалиқ ҳосилларнинг экологик тозалигидир 
Колорадо қўнғизига қарши олтинкўзни самарали қўллаш кўп факторларга боғлиқдир. Энг асосий 
факторлардан бири бу биомахсулотларни сифатидир, яъни мукамаллиги ва урғочисининг серпуштлиги 
зараркунанданинг личинкаларини қидиришда активлиги, қидириш жараѐнида ҳароратнинг температураси, 
энтомофагнинг тухумлари экинда қулай жойлашганлиги ва оптимал муддатда қўллашдир. Қуйидаги 
жадвалда олтинкўзни колорадо қўнғизининг личинкаларига қарши қўлланилгандаги биологик 
самарадорлиги кўрсатилган.
Тажрибаларни натижаларидан хулоса қилиб шу нарса айѐн бўлдики, олтинкўз ва зараркунанданинг 
1:1, 1:5 нисбати, юқори биологик самарадорлигини кўрсатди.