Zbekiston respublikasi navoiy kon-metallurgiya kombinati

Xavfsizlik plakatlari va belgilari
2.1.94. Xavfsizlik plakatlari va belgilari (bundan keyin plakatlar va 
belgilar) xatolik bilan ish joyiga kuchlanish berish mumkin bo‗lgan kommutatsion 
apparatlar harakatini taqiqlash, kuchlanish ostida bo‗lgan tok o‗tkazuvchi 
qismlarga yaqinlashish xavfli ekanligini ogohlantirish, mehnat xavfsizligining 
muayyan talablari bajarilgandan keyingina ma‘lum harakatlarni amalga oshirishga 
ruxsat berish, turli ob‘ektlar, qurilmalar va ularning joylashgan o‗rnini ko‗rsatish 
uchun qo‗llanilishi zarur. Plakatlar va belgilar ogohlantiruvchi, taqiqlovchi, 
ko‗rsatmali va ko‗rsatuvchi guruhlarga bo‗linadi. 
2.1.95. Plakat va belgilar qo‗llash harakteriga qarab muntazam hamda 
ko‗chma bo‗lishi mumkin. Muntazam plakat va belgilarni elektr izolyatsiyalovchi 
materiallardan (tekstolit, getinaks, polistirol va h.k.) tayyorlash tavsiya qilinadi, 
beton va metall yuzalariga (havo elektr uzatish tarmog‗i ustunlari, kamera eshiklari 
va h.k.) esa, trafaretlar yordamida bo‗yoqlar bilan tushiriladi. Metall plakat va 
belgilar o‗rnatishga ham ijozat beriladi. Ko‗chma plakatlar elektroizolyatsiyalovchi 
materiallardan (plastmassadan, kartondan) tayyorlanishi lozim. Ochiq elektr 
uskunalarida metalldan qilingan ko‗chma plakat va belgilarni qo‗llashga ijozat 
beriladi. 
Xavfsizlik plakatlari va belgilarining ro‗yxati, o‗lchami, shakli, ishlatish 
joyi va sharti 7-ilovada keltirilgan. 
2.2. Shaxsiy himoya vositalari 
himoya ko‗zoynagi 
2.2.1. Himoya ko‗zoynagi metall va boshqa materiallarni qayta ishlash 
mobaynida mayda zarrachalar, eritilgan mastika tomchilari, kislotalar, ishqorlar, 
elektrolitlar va bo‗yoqlarning ko‗zga tushishidan, saqlagichlarning kuyishi 
natijasida sachrovchi metall zarrachalari hamda uchqunlari, kavsharlash vaqtidagi 
gaz gorelkalarining alangasi, yoyi va hokazolardan ko‗zni himoya qilish uchun 
ishlatiladi. 
2.2.2. Himoya ko‗zoynaklari belgilangan vazifasiga qarab, standart va 
texnik shartlar (GOST 12.4.003-80, 12.4.013-85 va boshq.) talablariga javob 
berishi kerak. Uzoq muddatli ishlarda oynasi terlaydigan ko‗zoynaklarning ichki 
yuzasi terlashdan saqlovchi maxsus tarkib bilan moylanishi lozim. 

---

137 
Qo‗lqoplar 
2.2.3. Qo‗lqoplar qo‗lni uchqunlardan, erigan metall zarrachalarining 
sachrashidan, to‗ponidan, Yuqori haroratdan, neftdan, ishqordan, kislotadan, 
suvdan, mexanik ta‘sirlanishdan saqlash uchun mo‗ljallangan. 
2.2.4. Erigan metallar, kabel mastikalari bilan ishlaganda qiyin yonuvchi 
asbest, spilka va boshqa gazlamalardan tikilgan qo‗lqoplardan foydalanish shart. 
2.2.5. Qo‗lqoplar GOST 12.4.010-75 talablari asosida tayyorlanishi zarur. 
Qo‗lqoplar 6 tipda ishlab chiqariladi: baxyalab tikilgan, barmog‗i choklab ulangan; 
barmoqli, qo‗lqopning pastki qismi to‗la Qo‗lqoplar kuchbichilgan; barmog‗i 
qo‗lqop bukilishining yon tomonida joylashgan; 2 ta barmoqli; elastik lenta bilan 
bilaklarga bog‗langan, qunjlari uzaytirilgan — 4 ta o‗lchamli.aytiruvchi va himoya 
qoplamalariga ega. Qunjlari uzaytirilgan qo‗lqoplar 420 mm dan kam bo‗lmasliga 
kerak. Erigan metall, mastika va boshqa moddalar oqib ketishining oldini olishda 
qo‗lqoplar kiyim englarini zich qoplab olgan bo‗lishi kerak.