Zbekiston respublikasi navoiy kon-metallurgiya kombinati

1000 V gacha bo‗lgan kuchlanish ko‗rsatgichlari 
2.1.44. 1000 V gacha bo‗lgan elektr uskunalarida kuchlanish bor-yo‗qligini 
tekshirish uchun nazorat lampasi (cho‗g‗lanuvchi lampali va ikki o‗tkazuvchi simli 
patron)dan foydalanish man etiladi. CHunki nazorat lampasidan foydalanilganda 
fazalararo kuchlanishga ulanish natijasida uning portlashi va buning natijasida 
ishchilarning elektr yoyi va shisha bo‗laklaridan jarohat olish xavfi bor. 
2.1.45. 1000 V gacha bo‗lgan elektr uskunalarida kuchlanish bor-yo‗qligini 
tekshirish uchun 2 tipdagi asbobdan: o‗zgarmas va o‗zgaruvchan tokli elektr 
uskunalari uchun - aktiv tok ta‘sirida ishlaydigan ikki qutbli kuchlanish 
ko‗rsatgichidan, o‗zgaruvchan tokli elektr uskunalari uchun sig‗im toki ta‘sirida 
ishlaydigan bir qutbli kuchlanish ko‗rsatgichidan foydalaniladi. 
2.1.46. Ikki qutbli kuchlanish ko‗rsatgichi elektr sxemasi elementlari 
joylashgan ikki korpusdan tashkil topgan. Korpuslar bir-biri bilan havo elektr 
uzatish tarmoqlarida ishlatish uchun uzunligi 1 m dan kam bo‗lmagan, qolgan 
elektr uskunalari uchun uzunligi 0.6 m dan kam bo‗lmagan mustahkam 
izolyatsiyali egiluvchan mis sim bilan ulangan. Bir qutbli kuchlanish ko‗rsatgichi 

---

129 
bir korpusga joylashgan. Ikki qutbli kuchlanish ko‗rsatgichi esa strelkali asbob 
turida ham bajarilishi mumkin (masalan, chuntakda olib yuriladigan IN-92 turidagi 
voltmetr). 
2.1.47. Ikki qutbli kuchlanish ko‗rsatgichining elektr sxemasi gazorazryadli 
indikator lampadan, lampaga parallel ulangan rezistor, qo‗shimcha rezistorlar va 
kontakt-uchliklardan tashkil topgan. 
Bir qutbli kuchlanish ko‗rsatgichining elektr sxemasi qo‗shimcha rezistorli 
gazorazryadli indikator lampadan, kontakt-uchlikdan va operatorning qo‗li tegib 
turuvchi korpusning yon tomoniga joylashgan kontaktdan iborat. 
2.1.48. 1000 V gacha bo‗lgan kuchlanish ko‗rsatgichida indikator 
lampasining yonish vaqtidagi kuchlanishi 90 V dan oshmasligi lozim. 
2.1.49. 1000 V gacha bo‗lgan kuchlanish ko‗rsatgichining konstruktsiyasi 
kontakt-uchlikning o‗qi bo‗ylab harakatlanishiga yo‗l qo‗ymasligi zarur. Kontakt-
uchlikning izolyatsiya qilinmagan qismi uzunligi 20 mm dan oshmasligi lozim. 
Ikkilamchi zanjirlarda ish bajarish jarayonida uchlikning izolyatsiya qilinmagan 
qismidan 5 mm gacha qoldirib, qolgan qismiga elektr izolyatsiyalovchi 
materialdan qilingan trubka kiygizib qo‗yish tavsiya qilinadi. 
2.1.50. Bir qutbli kuchlanish ko‗rsatgichini ikkilamchi zanjir sxemalarini 
tekshirganda, elektr schyotchiklarni ulaganda faza simini aniqlashda, elektr lampa 
patronlarini, o‗chirgichlar, saqlagichlar va boshqalarni ulash uchun ishlatish 
tavsiya qilinadi. Bunda, kuchlanish bor-yo‗qligini tekshirish jarayonida indikator 
lampasi tashqi kuchlanish ta‘siri doirasida ham yonishi mumkinligini e‘tiborga 
olish zarur.