Zbekiston respublikasi mudofaavazirligi

Suriya baribir Iroq emas

Ammo Suriya kurdlari vaziyati Iroq kurdlaridan ancha farq qiladi. Mazkur farqlar ularning ajralib chiqib ketishlari yo‘lida to‘siq bo‘lishi mumkin.

“Suriyaning hech yerida kurdlar ko‘pchilik emas, shimoldagi “kurd mintaqalarida” ham ular nari borsa 30-40% tashkil etadi” – deydi AQSHlik suriyashunos Joshua Landis –“Ular yonida ko‘pchilik sunniy arablar yashashadi”.

Biroq Suriyani boshqarib kelayotgan Assad oilasi va atrofidagi elita shia alaviylaridir.

Ba’zi kuzatuvchilarga ko‘ra, Suriya shimolidagi ko‘pchilikni tashkil etuvchi sunniy arablarni zaiflashtirish uchun ham Bashar al-Assad hozir u yerdagi kurdlarni o‘z holiga tashlab, kuchlarini ko‘rsatishlariga imkon yaratib qo‘ygan bo‘lishi mumkin.

Zotan, shimoliy Suriya juda neftga boy va mamlakat iqtisodi uchun juda muhim.

Qizig‘i shundaki, kurdlar va turklar orasida ham shia alaviylar ozmuncha emas.

Ammo Suriyaning alaviy prezidenti Bashar al-Assad hozir o‘ziga qarashli alaviy jangarilariga katta e’tibor qaratayotgani aytiladi.

Professor Landisning fikricha, Assad Suriyani boy berishi mumkin, lekin u hali siyosiy sahnada muhim o‘yinchi bo‘lib qolishi ehtimoli ham katta.

“Chunki Assadning alaviy ozchilik jamoasi baribir Suriyada saqlanib qolaveradi”

“Bu - endi Suriyaning kelajagi. Livan shunday edi, Iroq shunday bo‘ldi”.

XULOSA

Bu ishlarda tajriba to‘plash, mintaqamiz jangovar xarakatlar teatri shariotida zamonaviy jangovar operatsiyalar olib borishning tamoyil va uslublariga asoslangan bilimlarni chuqurlashtirish va takomillashtirishni, qo‘shinlarda murakkab shariotlarda tez moslashish va qarorlar qabul qilish, zamonaviy jangovar operatsiyalarning yuqori aniqlikdagi qurollarni qo‘llash asoslarini va boshqa xususiyatlari bo‘yicha bilimlarni oshirishga alohida e'tibor talab qiladi.

Avvalo, huquqlarning kamligi va iqtisodiy muammolar sabab hukumat gaqarshi noroziliklar yig‘ilib bordi. Namoyishlarning kuch bilan bostirilishi xalqning g‘azabini oshirib yubordi. Tunis va Misrda muvaffaqiyat qozongan inqiloblar suriyalik demokratik namoyishchilarni ruhlantirgan edi. Bir qancha radikal kayfiyatdagi guruhlar ham hukumatga qarshiligini ochiq namoyon qildi.

Bashar Asadning otasi Hafiz Asad hokimiyatda bo‘lgan 1982 yilda Hamadagi «Musulmon birodarlar» isyoni harbiylar tomonidan bostirilgan bo‘lib, halok bo‘lganlar soni 10 mingda nafardan 40 ming nafargacha deb taxmin qilinadi. Isyon bostirilganda shahar vayronaga aylangan edi.

Hatto globalisish ham 2011 yildagi isyonda alohida ahamiyatga ega bo‘lgani ta’kidlanadi. Qurg‘oqchilik tufayli 2007-2010 yillarda bir yarim million kishi qishloqlardan shaharlarga ko‘chib borishi qashshoqlikda rajasi ortishi va ijtimoiy xalqning noroziligi kuchayishida muhim o‘rin tutdi. Dastlabki namoyishlar diniy ahamiyatga ega bo‘lmasa ham, keyinchalik, qurolli mojaro mazhabiy bo‘linishni yaqqol yuzaga chiqardi.

Muxolifatning aksariyati sunniy musulmonlar bo‘lgan bir paytda, kamsonli mazhab vakillari hukumatning yonini olishdi. Suriya aholisining ko‘pchiligi sunniy  bo‘llishiga  qaramasdan, Suriyaning xavfsizlik xizmatlari  alaviy guruhiga mansub kishilar tomonidan egallab olingan bo‘lib, Asadlaro ilasining o‘zi ham shu jamoaga mansub edi.

Mazhabiy bo‘linish mintaqadan manfaat izlagan tomonlarni ham o‘zida aks ettirdi. SHialar hokimiyatda bo‘lgan Eron va Iroq hukumatlari hamda Livandagi Hizbulloh jangarilari Asadni qo‘llab-quvvtalashgan  bo‘lsa, Turkiya, Qatar va Saudiya Arabistonidan iborat sunniy hukumatlar icyonchilarni  dastaklashdi.