Ўзбекистон республикаси мудофаа вазирлиги

42-Расм. Совутиш тизимини иссиқлик алмаштиригич

1-ташқаридаги сувни чиқиш қувури; 2- совутиш тизими суюқлигини чиқиш қувури; 3- совутиш суюқлигини кириш қувури; 2-4 ва 4 ва 6 – қоқпоқлар; 6- қобиқ; 7- қистирма; 8- панжарали деворга; 9- совутиш қувури; 10- тўкиш жўмраги; 11- ташқаридаги сувни кириш қувури

Ҳаво-буғ клапани

Ҳаво буғ клапани совутиш тизимидаги босимни оптимал даражада ушлаб туриш ва суюқликни 105⁰с ҳароратгача қайнамаслигини олдини олади. Ҳаво буғ клапани радиаторнинг юқори бачоги 14 қуйиш бўғзида 6 (43-расм) жойлашган.
Киритувчи (ҳаво) клапани чашка 10, тиргак шайба 13, қистиргич 11 ва уловчи бармоқдан 12 тузилган.





43-Расм. Ҳаво буғ клапани

1- қопқоқ; 2- қистиргич; 3- тарелкали пружина; 4 – чиқариш клапани пружинали; 5 – стойка; 6 – радиаторнинг қуйиш бўғзи; 7- буғ олиш қувури; 8- буғ олиш шланги; 9 – чиқариш клапани қистиргичи; 10- киритиш клапани чашкаси; 11- киритиш клапани қистиргичи; 12- бармоқ; 13 – киритиш клапани тиргак шайбаси; 14- радиаторнинг юқори бачоги; 15- чашка.

Киритиш клапани совутиш тизимига етмай қолган совутиш суюқлигини кенгайтириш бачогидан совутиш тизимига, тизимнинг сийраклашиши 1-10 кПа (0.01-0.1кгк/см²) етганда ўтказиш учун хизмат қилади.
Чиқариш клапани (буғли) чашка 15, пружина 4, ва қистиргичдан 9 тузилган. Чиқариш клапани совутиш тизимидан ошиқча совутиш суюқлигини, тизимда 64-78 кПа (0,65-0,8 кгк/см²) дан босим ошганда чиқариш учун хизмат қилади
Совутиш тизимида ҳарорат ошган сари, совутиш суюқлиги кенгайиб боради. Бу эса тизимда босимни ошишига олсб келади. Агар босим кучи пружинанинг 4 қаршилик кучидан ошиб кетса, клапан очилади ва совутиш суюқлиги ёки буғ қувур 7 орқали кенгайтириш бачогига ўтади. Босим пасайиб клапан ёпилади.
Совутиш тизими суюқлиги совигандан сўнг тизимда сийракланиш содир бўлади. Киритиш клапани ҳеч қандай пружинага эга бўлмаганлиги сабабли атмосфера босиминатижасида пастга юради (очилади) ва совутиш суюқлиги киритиш клапани чашкаси ва қистирмаси орқали кенгайтириш бачогидан совутиш тизимига қайтади.
Кенгайтириш бачоги
Кенгайтириш бачоги совутиш суюқлиги кенгайиши учун резервуар ҳисобланади. Кенгайтириш бачогини атмосфера билан алоқа қилиш учун тиқинда 3 (44-расм) тешикча бор.