Zbekiston respublikasi milliy gvardiyasi harbiy-texnik instituti

YUsupov Erkin (1928-2003) akademik, falsafa fanlari doktori, professor. 
Asosiy ilmiy 
ijodi ijtimoiy falsafa va madaniyat nazariyasi sohasi bilan bog‗liq. U mustaqillikning dastlabki 
52
Каримов И.А. Ўзбекистон: миллий истиқлол, иқтисод, сиѐсат, мафкура. 1-жилд. –Т.: Ўзбекистон, 1996. –Б.82-83. 

---

92 
kunlaridayoq millatlararo munosabatlar sohasida mamlakatda uzoq yillar davomida to‗planib 
qolgan hal etilmay kelgan qator muammolar, ularning paydo bo‗lish, rivojlanish va keskinlashish 
sabablari, ob‘ektiv omillari va sub‘ektiv zaminlarini tahlil etgan. Shuningdek E.YUsupov milliy 
manfaatlar va milliy munosabatlarning dialektik aloqadorligi, millatlar rivojlanishining ijtimoiy 
iqtisodiy muammolariga e‘tibor bergan. E.YUsupov o‗zining ―Inson kamolotining ma‘naviy 
asoslari‖(1998) asarida inson ma‘naviy kamolotining jamiyat taraqqiyoti bilan o‗zaro bog‗liqligi, 
axloq, odob, imon, vijdon, e‘tiqod, madaniyat, ma‘rifat kabi omillarning jamiyat taraqqiyotiga 
ta‘siri, ular yoshlarni vatanparvarlik ruhida tarbiyalashning asosiy yo‗llaridan biri ekanligini tahlil 
etgan. Xususan, u ―Axloqning mezonlari jamiyat taraqqiyotining umumiy imkoniyatlari va 
ehtiyojlari alohida etnik guruhlar yashayotgan, mehnat qilayotgan sharoitlar ularning o‗ziga xos 
xususiyatlari bilan belgilanadi. Barcha insoniyatga xos bo‗lgan ruhiy boylik-axloq turli konkret 
tarixiy sharoitlarda, turli mamlakatlar va xalqlarda o‗ziga xos shakllarda namoyon bo‗ladi‖
53
deb 
ta‘kidlaydi. ‖Oila ma‘naviyat bulog‗i‖ asarida E.YUsupov mustaqillik yillarida O‗zbekistonda 
oilani mustahkamlash, ko‗p bolali oilalarni ijtimoiy himoyalash, ma‘naviy etuk, jismoniy sog‗lom 
avlodni tarbiyalash borasida ko‗rilayotgan tadbirlar haqida fikr yuritadi, Shuningdek oilada ota-ona 
ibrati, farzandlik burchi, farzand tarbiyasiga xos bo‗lgan axloqiy qadriyatlar, oilaviy 
munosabatlarning diniy va milliy jihatlariga e‘tibor qaratadi. Uning fikricha ―Ahil oilada hal 
qiluvchi so‗zni ota aytadi, bu so‗zdan oldin u albatta oila a‘zolarining fikr va manfaatini e‘tiborga 
oladi, Shu sababli ham milliy an‘analarimizda otadan oldin so‗zlash yoki ota o‗rniga so‗zlash, uning 
so‗zini bo‗lish ham beodoblikning belgisi hisoblanadi‖
54
. E.YUsupovning so‗nggi ―Falsafa – bahs 
va munozaralar maydoni‖
55
maqolasida ―Falsafa Shunday fanki uning muammolari tahlilida 
davrning ildamlab borayotgan ziddiyatli ruhi to‗la va to‗g‗ri aks etishi kerak. Falsafa har qanday 
kashfiyotni, fan sohasidagi Yangilikni mutlaq haqiqat deb tan olmaydi, har bir muammo tahlilidan 
oldin bu nima uchun Shunday?, boshqacha bo‗lishi mumkin emasmi? deb savol qo‗yadi... Falsafa 
tarixida jamiyat va fan taraqqiyoti oldiga bunday savollar qo‗yilmagan davr bo‗lmagan va 
bo‗lmaydi ham, Shu sababli falsafiy muammolar tahlili doim keskin bahs va munozaralar maydoni 
bo‗lgan‖
56
deb ta‘kidlaydi. E.YUsupov milliy kadrlar tayyorlash masalasiga ham jiddiy 
yondoshgan. Olim umrining oxirigacha O‗zMU falsafa fakultetida talabalarga falsafa ilmidan dars 
bergan.