Zbekiston respublikasi milliy gvardiyasi harbiy-texnik instituti

M.M.Xayrullaev (1931-2004
) 
akademik, falsafa fanlari doktori, professor.
XX asrning 
ikkinchi yarmida o‗zbek falsafasi rivojiga salmoqli hissa qo‗shgan etuk olim, jamoat arbobi. Asosiy 
faoliyati Abu Nasr al Forobiyning ilmiy ijodini o‗rganish va sharhlashga bag‗ishlangan. U ―Buyuk 
siymolar‖(1996 2 jild) va ―Ma‘naviyat yulduzlari‖ (1999) asarlarining mas‘ul muharriri. 
M.Xayrullaev Forobiy ijodini qayta kashf etgan olim. U Forobiy ijodidagi materializm va 
idealizmni bir-biri bilan aralashtimaslik kerak deb hisoblaydi. Uning fikricha, Forobiy tomonidan 
Xudoning tan olinishi idealizm bo‗lsa, astronomiya, matematika, mantiq sohasidagi kashfiyotlari 
materializmdir. CHunki bu sohalarda narsalar yo‗qdan bor bo‗lmaydi, bordan yo‗q bo‗lmaydi. 
Masalan, Er, Quyosh, Oy, sayyoralar harakatlari orasidagi munosabatlarning ob‘ektivligi doimo bir 
xildadir
57
. M.Xayrullaev kommunistik mafkura hukmron bo‗lgan davrda, Forobiy idealizmini tan 
ola oldi va uning ijodidagi idealistik va materialistik g‗oyalarni sharhladi. M. Xayrullaev etuk olim 
bo‗lish bilan bir qatorda jamoatchi ham edi. U uzoq yillar davomida O‗zFA ―SharqShunoslik‖ 
institutida direktor lavozimida va ―O‗zbekistonda ijtimoiy fanlar‖ jurnalining mas‘ul muharriri 
lavozimida ishlagan.