374
yo zu vchisi Balzaknin ng esa, kuniga 14 -16 soatlab ishlagani hammaga ma‘lum. Mehnat
tufa yli gina san‘atkor o‗z iste‘dodini namo yon qila oladi, a yni pa ytd a ana Shu «o‗ zini
qi ynash »dan u butun borlig‗i bilan quvonch hissini tu yadi. Badii y ijod estetik faoli yat
sifatida san‘atkor uchun doimo ―shirin azob‖, «go‗zal a‘mol» – estetik zavq manbai.
Fanda ham mehnatning o‗rni, u olimga beradigan estetik zavq, quvonch
san‘atdagidan kam emas. Ilmi y mehnat tabiatan estetik kechinmalarga bo y, chunki unda
bilimga bo‗lgan ishti yoqni, ijod hissini va insonning ha yratlanish qobiliyatini namoyon
qiluvchi botini y kuch mavjud. To‗g‗ri, bir pa ytlar fan hissi yot ga berilmasdan, sovuqqon
va holisona haqiqatni bilishga aso slanadi, degan fikr hukmron edi, bunga sabab qilib,
bunda y qarashning majozi y t afakkurdan yiroqligi ko‗rsatilardi. Hozirgi pa ytda unin g
aksi isbot talab qilma ydigan haqiqatga a ylangan. Zotan, fan tarixi unda ikki sifatni –
axloqi y-shaxsi y va estetik ibtidoning mavjudligini ta‘kidlab turadi. Buni V.A.
Engelgart Shunda y ifodala ydi : «Ij od... – san‘atning mohi yati. U xu ddi Shu darajada
fanning ham mohi yatidir. Har ikki holatda insonning yaratish, ya‘ni o‗zligini namo yon
qilish qobili yati muhim. Ilmi y kashfi yot, xuddi san‘at kabi, ijodkorning mua yya n
xususi yatlarini o‗zida saqlab qoladi va ke yin gi ha yoti davomida butun insoni yat
bo yligi ga a ylanadi»
. Zotan ijodiy mehnatni o‗z ha yotining ma‘nosi deb bilgan ilm
fido yisigina haqiqi y olimdir.
Hozirgi kunda san‘atkor va olimning ijodi y mehnati faqat ichki, hissi yotlar bilan
aloqador shaklda emas , balki tashqi – texnika nuqtai nazaridan ham estetiklashgan.
CHunonchi, bugun gi yozu vchi o‗z mehnat jara yonini komp yut ersiz, diktofonsiz
tasavvur qilolma ydi, rassomlar, qo‗shiqchilar va boshqalar komp yutp r texnologi yasidan
fo ydalanadilar, elektron cholg‗u asboblari ham ma‘lum ma‘noda texnikaning
estetikla Shuvidan dalolat beradi. Bunda y misollarni ko‗plab keltirish mumkin, barcha
hodisalarda diza yner tomonidan mukammallashtirilgan go‗zallik ijodkorning ma‘navi y-
ruhi y ko‗makchisiga a ylanganini ko‗ramiz.
Mehnat estetikasi texnika estetikasi kabi atrof -muhitni go‗zallashtirish tizimi bilan
bog‗liq. Korxona hovlisidagi yashil olam, favvora, daraxtlar, ha ykallarning u yg‗unligi,
imoratlar peshtoqlari va devorlarida aks etgan ko‗rgazmali amali y san‘at namunalari,
binolar
ichining
yuk sak
did
bilan
bezatilishi
– hammasi inson mehnatini
go‗zallashtirishga, mehnat jarayonining estetik zavq bilan amalga o Shuvini
ta‘minlashga xizmat qiladi.
Shu taxlit, mehnat estetikasi mehnat jara yonida gi nafosatni f aqat sanoat ishlab
chiqarishi bilan chegaralama ydi, diza yndan keng fo ydalangan h olda, o‗zini atrof -
muhitni go‗zallashtirish tizmidagi asosi y omillardan biri sifatida namo yon etadi va
texnika estetikasi bilan doimi y hamkorlikda ish olib boradi.
Mehnat – insonning aqli y yoki jismoni y kuchi bilan amalga oshiriladigan maqsadli
faoli yat. U kundalik ma‘navi y va moddi y jihatdan odamzot ha yotini farovonlashtirish,
ma‘navi y hamda moddiy qadri yatlarni yaratish vositasi. Mehnatda inson, a yni paytda,
ham aqli y ham jismoni y tomond an tarbi yalanib, ma‘navi y yuksal ib boradi. Biroq
mehnat og‗ir majburi yatga a ylangan joyda uning bu xususi yatlari yo‗qoladi. Shu
sababli, mehnat har jihatdan yu ksak samara borishi uchun erkin bo‗lishi, mehnat
jara yoni ijodi y va qiziqarli kechishi lozim. Zotan o‗ziga yoqqan, erkin mehnat turini
bajara yotgan kishilarning «Bu ish ni men o‗ ynab qilib qo‗ yaman » qabilidagi gaplari,
erkin mehnatni o‗yinga qi yoslashlari bejiz emas. O‗ yin – san‘atning asosi ekanini
nazarda tutsak, bu b ilan o‗z kasbini, ishini sevgan odamlar uni ijod darajasiga
ko‗tarishga harakat qila yotganini ko‗ramiz. Zotan sevmoq – erkinlik, ijod esa, erkinlik
mevasi. Mehnat erkinligini, unga erkin munosabatni shakllantirish hamma zamonlarda
ham muhim masala bo‗lib k elgan. Og‗ir mehnatni engillashtirish, erkinlashtirish
maqsadida inson qadimdan uni badii ylashtirishga, estetiklashtirishga intilgan. Bun ga
Do'stlaringiz bilan baham: 
