Zbekiston respublikasi milliy gvardiyasi harbiy-texnik instituti

2. Inkor-etib tasdiqlovchi modus tollendo ponens. 
Masalan: 
1. Tushunchalar mazmuniga ko‗ra konkret yoki abstrakt bo‗ladi. 
Bu konkret tushuncha. 
Demak, bu-abstrakt tushuncha emas. 
2. Hukmlar tuzilishiga ko‗ra oddiy yoki murakkab bo‗ladi.
Berilgan hukm oddiy hukm emas.
Demak, berilgan hukm-murakkab hukmdir.
Ayiruvchi sillogizmda to‗g‗ri xulosa chiqarish uchun quyidagi qoidalarga amal qilish zarur: 
1. 
Ayiruvchi hukm tarkibidagi oddiy hukmlar bir-birini inkor qilishi, hajmiga ko‗ra 
kesishmasligi shart, aks holda xulosa xato bo‗ladi
. 
Masalan: 
Kitoblar qiziqarli yoki fantastik bo‗ladi. 
Bu kitob qiziqarli. 
Bu kitob fantastik emas
. 
Kitob ham qiziqarli, ham fantastik bo‗lishi mumkin. Bunda ayiruvchi hukm tarkibidagi 
oddiy hukmlar bir-birini inkor etmaydi va hajmiga ko‗ra kesishadi. Shunig uchun xulosa xato. 
2. 
Ayiruvchi hukmda bir-birini inkor etuvchi alternativalar to‗liq ko‗rsatilgan bo‗lishi shart
. 
Burchaklar o‗tkir yoki o‗tmas burchakli bo‗ladi. 
Bu burchak o‗tkir burchakli emas. 
Bu burchak o‗tmas burchaklidir
. 
Xulosaning xato bo‗lishiga sabab, ayiruvchi hukmdagi alternativalar to‗liq ko‗rsatilmagan, 
ya‘ni to‗g‗ri burchakning mavjudligi e‘tibordan chetda qolgan. 

---

311 
Ayiruvchi sillogizmlardan ko‗proq bir necha yyechimga ega bo‗lgan masalalarni aniqlashda, 
ya‘ni muqobil holatlardan birini to‗g‗ri tanlab olishda foydalaniladi.