Zbekiston respublikasi milliy gvardiyasi harbiy-texnik instituti

3. Induktiv xulosa chiqarish 

Biz avvalgi mavzuda zaruriy xulosa chiqarish bilan (deduktiv xulosa chiqarish asosida) 
tanishib chiqqan edik. Mantiqda ehtimoliy xulosa chiqarish ham o‗rganiladi. 

Ehtimoliy xulosa chiqarish turli xil shakllarda, Shu jumladan, induktiv xulosa chiqarish 
shaklida amalga oshishi mumkin. Ularning barchasiga xos xususiyat – xulosaning asoslardan 
mantiqiy zaruriy ravishda kelib chiqmasligi hamda faqat ma‘lum bir darajada tasdiqlanishidir. 
Asoslarning xulosani tasdiqlash darajasi mantiqiy ehtimollik, deb nom olgan. 

Induktiv xulosa chiqarish bilan batafsilroq tanishib chiqamiz. Bilish, qaysi sohada amalga 
oshishidan qat‘iy nazar sog‗lom aql darajasidami yoki ilmiy bilishdami – doimo predmet va 
hodisalarning hissiy idrok etiladigan xossa va munosabatlarini o‗rganishidan boshlanadi. Bu 
bosqichda sub‘ekt turli xil tabiiy jarayonlar, ijtimoiy hodisalarda o‗xshash sharoitlarda ma‘lum 
bir xususiyatlarning takrorlanishini kuzatadi. Bu ana Shu turg‗un holda takrorlanib turuvchi 
xossaning ayrim predmetning individual xossasi emas, balki ma‘lum bir sinfga mansub 
predmetlarning umumiy xossasi bo‗lsa kerak, degan fikrga kelishga asos bo‗ladi. Masalan, qaysi 
davlatda demokratiya prinsiplariga yaxshi amal qilinsa o‗sha davlat aholisining ijtimoiy turmush 
darajasi yuqoriligini kuzatish mumkin. Shu asosda demokratiyaning prinsiplari, shartlari yaxshi 
amal qiladigan har qanday davlatda aholining turmush darajasi yuqori bo‗ladi, degan xulosaga 
kelish mumkin. 

Mana Shunday juz‘iy bilimdan umumiy bilimga mantiqan o‗tish induksiya shaklida sodir 
bo‗ladi