Ўзбекистон Республикаси Марказий банки

индекси бўйича ҳисобланган инфляция даражасини таҳлил ва 
прогноз қилиб боради. Халқаро амалиётда инфляцияни ўрганишда 
истеъмол нархлари индексидан ташқари ялпи ички маҳсулот (ЯИМ) 
дефляторидан ҳам кенг фойдаланилади.
ЯИМ дефлятори ҳисоблаш методологияси, қамрови ва 
шаклланиш сабаблари бўйича истеъмол нархлари индексидан фарқ 
қилса-да, иқтисодиёт тармоқларидаги умумий нархлар ўзгаришини 
ўзида акс эттирганлиги ва келгусида мазкур омилларнинг истеъмол 
нархлари индекси бўйича ҳисобланадиган инфляция даражасига 
таъсири юқорилигини инобатга олиб, Марказий банк ЯИМ 
дефляторини ҳам мунтазам таҳлил қилиб боради.
2.2.2. Ялпи ички маҳсулот дефлятори 
2018 йилда ЯИМ дефлятори динамикасида сезиларли ўсиш 
кузатилди. Хусусан, 2017 йилнинг якуни бўйича ЯИМ дефлятори 

---

22 
инфляция даражасига яқин бўлган бўлса, 2018 йилнинг 9 ойи якуни 
бўйича инфляциядан 2 баробарга юқори бўлди.
2.2.1-
расм 
ЯИМ дефлятори ва унинг таркиби ўзгариши динамикаси 
(фоизда, ўтган йилнинг мос ойига нисбатан) 
Манба: Давлат статистика қўмитаси маълумотлари асосида Марказий банк 
ҳисоб-китоблари. 
Мазкур даврда валюта алмашув курси девальвацияси ҳисобига 
ташқи иқтисодий фаолият билан шуғулланувчи субъектларда 
маҳсулот ва хизматлар номинал ҳажмининг ошиши ЯИМ 
дефляторининг кескин ўсишига сабаб бўлди. Жумладан, олдинги 
чоракка нисбатан тоғ-кон саноати, қурилиш, транспорт ва алоқа 
секторларининг ЯИМ дефляторидаги ҳиссаси 3 баробарга ортди 
(2.2.1-
расм).
2018 йилнинг 3-чорагига келиб ЯИМ дефлятори 31,6 фоизга 
тенг бўлди. Унинг пасайишига асосан девальвация эффектининг 
камайиб бориши ва алмашув курсининг барқарорлиги таъсир 
кўрсатди. 
Дефляторнинг ЯИМнинг харажатлар таркиби бўйича таҳлили
2018 йилдаги ўсиш асосан ялпи қўйилмалар дефлятори кескин 
ошиши эвазига шаклланганлигини кўрсатмоқда, бу, ўз навбатида, 
иқтисодиётга хорижий валютадаги инвестициялар ҳажмининг ортиши 
ва миллий валюта алмашув курсининг девальвацияси билан 
изоҳланади (2.2.2-расм). Таҳлилларга кўра, девальвациянинг 

---

23 
дефляторга таъсири 2019 йил биринчи чорагига қадар кузатилиши 
кутилмоқда. 
2.2.2-
расм