Ўзбекистон республикаси маданият ва спорт ишлари вазирлиги ўзбекистон давлат жисмоний тарбия институти

Эгилувчанликни тарбиялаш 
Эгилувчанлик - бу Гимнастикачиларнинг ўйинда учраб турадиган 
ҳаракатларни катта амплитудада бажара олиш қобилияти. Бўғинларнинг 
ҳаракатчанлиги мушаклар ва пайларнинг чўзилувчанлигига боғлиқ. Шунинг 
учун ҳам даставвал барча бўғинларнинг ҳаракатчанлигини оши-ришга 
алоҳида эътибор бериш керак. Эгилувчанликка оид машқларни дастлаб ҳар 
кунги эрталабки машғулот ва якка тренировкага киритган ҳолда бажара 
бошлаш керак. Талабга мувофиқ бўлган эгилувчанликка эришилгандан 
кейин, катта хажмдаги машқларнинг зарурияти ҳам керак бўлмай қолади, 
чунки яхши эгилувчанликни сақлаб қолиш учун хафтада 2-3 марта кичик 
дозировка билан бажариладиган тегишли машқларнинг ўзи кифоя қилади. 
Аста-секин катталаштирилиб борувчи амплитудада бажариладиган, 
чўзилувчанликни 
оширадиган, 
кичик 
оғирлик 
билан 
қайта-қайта 
бажариладиган 
пружина-симон 
ҳаракатлар, 
шерик 
ѐрдами билан 
бажариладиган машқлар эгилувчанликни ривожлантириш учун асосий 
воситалар 
ҳисобланади. 
Машқлар 
инерция 
кучларидан 
тўлароқ 
фойдаланилган ҳолда ҳар доим амплитудаси, салмоғи ва суръати ошиб 
борадиган ва 3-5 ҳаракатни ўз ичига киритган сериялар билан бажарилади. 
Бўғимларнинг ҳар қайси гуруҳи учун мўлжалланган такрорий машқ-ларнинг 
умумий сони аста-секин ортиб бориши керак. 
Чўзилувчанликка қаратилган машқлар ва, шунингдек, дастлабки 
бадан тарбия, уқалаш, иссиқ ванна, илиқ душ, бўшашишга имкон яратадиган 
машқлар мушак ва пайларнинг таранглигини ривожлантиришга ѐрдам 
беради. Такрорлаш усули эгилувчанликка қаратилган машқларни қўллашда 
етакчи ҳисобланади. 

---

Бўшаштирувчи машқларни бажаришда майдонга нисбатан юқорироқ 
жойлашганлиги учун тананинг айрим қисмларининг оғирлигидан 
фойдаланиш оддий ва одатий бўлиб қолган машқлардир. Бажариш учун 
оғирлик марка-зини ўзгартириш билан боғлиқ бўлган машқлар мурак-каброқ 
машқлардан ҳисобланилади. Ўйин жараѐнида зарур бўлган ҳаракатларни 
таъминлаб берувчи мушакларнинг асосий гуруҳини бўшаштира билиш 
гандболчида қуйидаги машқлар орқали вужудга келади: 
қўл панжаларни силкитиш; 
гавдани ўнгга ва чапга бурган ҳолатда қўлларни эркин айлантириш 
ѐки силкитиш; 
бир жойда туриб сакраш ѐки қўлларни эркин тутган ҳолда майда 
қадам билан югуриш; 
оѐқ учларини полдан узмасдан, оѐқ тиззаларини галма-галдан тез 
букиб, гавда оғирлигини бир оѐқдан иккинчи оѐққа кўчириш; 
сонни икки қўл билан кўтариб, қайта тушириш (болдир ва пайни 
бўшаштирган ҳолатда); 
жойда туриб бир оѐқда сакраш (бошқа оѐқ бўшашган ҳолатда 
бўлиши керак); 
энгашган ҳолатда қўлларни эркин қўйиб, гавдани айлантириш; 
ѐтган ҳолатда оѐқни кўтариб ѐн томонга бурилиш, кейин бўшашган 
ҳолатда оѐқни жойига қўйиш. 
Ҳозирги вақтда бир қатор спорт турларида мушак-ларни 
бўшаштиришни таъминлаш учун аутоген трени-ровка ва унинг янги тури - 
психорегуляторли трениров-кадан муваффақиятли фойдаланилмоқда.