Ўзбекистон республикаси маданият ва спорт ишлари вазирлиги ўзбекистон давлат жисмоний тарбия институти

Тезкорликни тарбиялаш 
Жисмоний фазилатлардан бири бўлган тезкорлик деганда, биз 
Гимнастикачининг маълум шароитда қисқа вақт ичида, энг кўп ҳаракатларни 
харакатларни бажара олиш қобилиятини тушунамиз. 
Тезкорлик намоѐн бўлишининг қуйидаги шакллари мавжуддир: 

---

 тафаккур (фикрлаш) жараѐнининг тезлиги; 
оддий ва мураккаб реакцияларнинг қандай бўлма-син бирон-бир 
ташқи таъсир ѐки комплекс таъсирларга жавобан тезлиги; 
якка ҳаракатни бажариш тезлиги; 
ҳаракатлар тезлиги (айрим ҳаракатлар сериясини бажариш вақти). 
Ўйинчи ҳаракат фаолиятининг тезлиги, биринчи навбатда, 
ҳаракатларни мувофиқлаштирувчи марказий нерв тизимининг фаолиятига 
муносиб бўлиши лозим. Гимнастикачининг тезкорлиги муайян реакция 
тезлигида, жадал силтанишда, 25-30 
м
масофада кўрсатиладиган югуриш 
тезлигида ҳамда тўп билан ѐки тўпсиз техник усулларни бажариш тезлигида 
аниқ ифодаланади. Тезкорликни ривожлантириш учун югуришда қайта 
тезланиш, велосипедда учиш ва шунга ўхшаш ҳар хил максимал тезлик 
билан бажариладиган циклик машқлар-дан фойдаланилади. +айта 
тезланишда максимал даражага етказадиган қилиб тезликни секин-аста, 
текис ошириб бориб, ҳаракат амплитудасини катталаштириш лозим.
Тезкорликни ривожлантиришга ѐрдам берадиган яна кўпгина 
машқларни келтирамиз: 
ѐнбошлаб, орқа билан жадал югуришни бажариш; 
тиззани юқорироқ кўтариб ва қадамларни макси-мал тезликда қўйиб 
югуриш; 
25-80 
м
масофага оѐқ учида депсиниб тез сакраб-сакраб ҳаракат 
қилиш; 
максимал суръатда айлантирилаѐтган калта ва узун арғамчи билан 
сакраш; айланиб турган арғамчи тагидан ѐки устидан югуриб ўтиш; 
ўрта масофага югураѐтганда суръатни тўсатдан ўзгартириш; 
дастлаб югуриб боришдан сўнг (6-8 
м
) 20-30 
м
масофада максимал 
тезликка эришиш. 
Силтаниш (рўвок) ва тез югуришлар ҳар хил эстафеталарда мусобақа 
услубида ўтказилгани маъқул. Бир машғулотга мўлжалланган тезкорликни 

---

ривожлантиришга қаратилган машқларнинг ҳажми унча катта бўлмаслиги 
керак. 
Тезкорликни ривожлантириш учун ўйин техникаси ва тактикасига оид 
айрим машқлардан фойдаланиш мумкин. Шунингдек, тез ѐриб ўтиш, 
прессинг ҳам, максимал тезликда тўпни ерга уриб юриш ва чалғитиб ўтиш 
каби машқлар ҳам тезкорликни ривожлантиришга имкон яратади. 
Ўйинчиларнинг якка ҳаракатида - ҳужум ва ҳимояда оѐқ ҳаракатини 
тезлаштириб, ҳаракат тезлигини ривож-лантиришга катта аҳамият бериш 
керак.