‘zbekiston respublikasi L,1y va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

VIII 
кон
D O R I V O R К О ‘Р Y I L L I K V A BIK VI I Л IK
0 ‘S I M L I K L A R N I Y E T I S H T I R I S H A G R O T E X N I K A S I
Tabiatda dorivor o ‘t o'sim liklam ing resurslari ularning xomashy­
osini tayyorlash tizimsiz ravishda o ‘tkazilayotganligi va ular-ning 
xomashyosiga bo'lgan talabni ortib borishi natijasida ular-ning tabi­
iy resurslari tobora kamayib bormoqda. Yuzaga kelgan sharoitda do­
rivor o ‘t o'sim liklam i madaniylashtirish va plantatsiyalarda o'stirish 
amaliyotini ishlab chiqarishga keng tadbiq etish lozim. Hozirgi pay- 
tda ixtisoslashgan xo'jaliklar moychechak, qalampir yalpiz, kalen­
dula, dalachoy, zizifora, mavrak, tog'rayxon va boshqa ko'pgina 
dorivor o 't o'sim liklam i o'stirish yo'lga qo'yilgan. Kelgusida 
madaniy sharoitlarda o'stiriladigan dorivor o'sim liklam ing turlarini 
ko'paytirish davr talabi b o'lib qolmoqda. Quyida muhim dorivor o 't 
o'sim liklam i yetishtirish agrotexnikasi keltiriladi.
R o ‘y a n o 'sim ligin i etishtirish a g ro tex n ik a si. 
Ro'yanga ajra- 
tilgan dalalar erta kuzda shudgordan oldin har gektar yerga 15-20 
tonna organik o 'g'itlar, superfosfat berib 27-30 sm chuqurlikda hay- 
daladi. Agar o'sim lik yog'ingarchilik kam bo'lgan avtom orf tuproq- 
larda ekilsa yer haydash bilan birga gektariga 20 kg azot va kaliy 
o 'g 'itin i berish maqsadga muvofiq bo'ladi.
R o'yan urug'idan va ildizpoya qalamchalaridan ham ko'payadi. 
Ekishdan oldin urug'ni stratifikatsiya qilmasa ham bo'ladi. Erta 
bahorda haydalgan yerlar boronalanadi va kultivatsiya qilinadi. 
Tuproqning harorati I0-12°S bo'lganda mart oylarining o'rtalarida 
gektariga 13-15 kg urug' sarflanadi. Uning ekilish chuqurligi 4-5 
sm dan kam bo'lm asligi lozim. U rug'ning unuvchanligi 75-80% dan 
kam bo'lm asligi kerak.
Tuproqning harorati m o’tadil va namlik yetarli bo'lsa ekilgan 
urug'lar 10-12 kunda unib chiqadi. Agar ildizpoya qalamchalardan 
ko'paytiriladigan bo'lsa ulam ing ildiz olish darajasi 80-90% dan 
kam bo'lm asligi kerak. Ildizpoyalar erta bahorda 8-10 sm chuqur­
likda ekilishi lozim. Gektariga o'rtacha 10-12 sentner ildizpoya

---

sarflanadi. 0 ‘simliknilg zichligi 1 mctrda 10-15 dona. U rug‘ va qa­
lamcha qator oralari 60 sm dan qilib ckilsa, o ‘simlik ikkinchi va 
keyingi yillarda ildizlari yaxshi rivojlanib tuproq yuzasini butunlay 
qoplanishga sharoit yaratiladi.
R o‘yan o ‘simligi birinchi yili 7-8 marta sug‘oriladi, keyingi 
yillarda sug‘orish soni kamaytiriladi. Birinchi yili o ‘simlik oralari 
yumshatiladi, begona o ‘tlardan tozalanadi. Birinchi o ‘g ‘itlash may 
va iyun oylarida gektariga 30 kg azot, 20 kg kaliy o ‘g ‘iti berish bilan 
amalga oshiriladi. Ikkinchi oziqlantirish avgust oylarida 30 kg azot 
va 20 kg superfosfat o ‘g ‘iti berish bilan tamomlanadi. 0 ‘simlikni 
oziqlantirish sug‘orishdan oldin amalga oshiriladi. B o‘yoqdor 
ro ‘yanning ikkinchi va uchinchi yillari, dastlabki mevalari qo‘n g ‘ir 
tusga kirganda ulam ing to ‘kilib ketishiga yo‘l qo‘ymasdan yig‘ib 
olinadi.
Ildiz va ildizpoyasini kech kuzda yoki erta bahorda plug bilan 
yerni 30-35 sm ag‘darib tuproqdan tozalab, suvda yuvib va +45- 
50°S da ildizini quritish xonalarida quritib olinadi. R o‘yanning 
urug'lari qo‘lda yoki mexanizmlar yordamida y ig ‘ib olinadi. Har 
gektar yerdan o ‘rtacha 80-100 kg u rag ‘ va 13-14 sentner quraq ildiz 
yig‘ib olish mumkin.