Ўзбекистон республикаси қишлоқ ва сув хўжалиги вазрлиги тошкент давлат аграр университети

Traktorning osish mexanizmi gidrotsilindri shtogiga ta’sir qiladigan 

kuchini aniqlash. 

Plugni ish holatidan transport holatiga o‘tkazish uchun traktor osish mexanizmining 

gidrotsilindridan foydalaniladi. Uning ko‘tarish qobiliyatini tekshirish uchun gidrotsilindr 

shtogiga tushadigan kuchni aniqlashga to‘g‘ri keladi va shunga asosan osish mexanizmga 

o‘rnatilgan gidrotsilindrning traktorga osilgan plugni transport holatga o‘tkazish qobiliyati 

baholanadi. 

Plugni  ish  holatidan  transport  holatiga  o‘tkazish  uchun  kerak  bo‘ladigan, 

traktorning  osish  mexanizmi  gidrotsilindri  ta’minlab  beradigan  kuchni  N.E. 

Jukovskiyning tezliklar planini qurish usuli bilan aniqlanadi. 

Tezliklar  plani  plugning  maksimal  chuqurlikda  ishlov  berishi;  maksimal 

chuqurlikning  yarmiga  ishlov  berishi;  tupoqqa  ishlov  berishni  tugatgan  va  transport 

holatga to‘liq ko‘tarilgan holatlari uchun quriladi 

Plug  maksimal chuqurlikda ishlov  berish  xolatidan  yuqoriga  ko‘tarilish jarayonida 

gidrotsilindr  shtogiga  plugning  og‘irligi  va  tuproqning  qarshilik  kuchlaridan  tashqari 

korpuslar  ishchi  sirtida  joylashgan  tuproqlarning  og‘irligi  ham  ta’sir  ko‘rsatadi.  Plug 

yuqoriga  ko‘tarilgan  sari  tuproqning  qarshilik  kuchlari  va  og‘irligi  kamayib  boradi, 

Korpus lemexlari tuproqdan chiqqan paytida faqat plugning og‘irligi ta’sir qiladi, xalos. 

 

---

Tajribalar shuni ko‘rsatadiki, tayinlangan ishlov berish chuqurlikda shudgorlayotgan 

plugni yuqoriga ko‘tarishga nisbatan, ushbu chuqurlikda ishlov berayotgan, lekin to‘xtab 

turgan holda ko‘tarilsa, gidrotsilindr shtogiga ta’sir qiladigan kuch 10...15% ga ko‘proq 

bo‘lar  ekan.  Plugning  bunday  holatida  unga,  uning  ishlayotgan  holatiga  nisbatan 

korpuslari ishchi sirtida joylashgan tuproqning og‘irligi hamda ishlov berilayotgan tuproq 

qatlamlarni hali deformatsiyalanmagan qatlamlardan uzib olishga sarflanadigan qarshilik 

kuchlari ta’sir qiladi. Ushbu holatda, plugni transport holatga o‘tkazishda osish mexanizm 

gidrotsilindri shtogiga maksimal kuch ta’sir qiladi. Plug tuproqdan to‘liq chiqanidan keyin 

esa bunday kuchlar plugni yuqoriga ko‘tarishda ishtirok etmaydi. Gidrotsilindr shtogiga 

tushadigan  kuchni  aniqlash  uchun  ana  shu  holat  qabul  qilinadi  va  bunda  plug  bilan 

ko‘tarilayotgan tuproqning og‘irligi plugning og‘irligiga teng deb olinadi. Hisobiy ishlarda 

plugning og‘irlik markaziga ta’sir qiladigan kuchni Gpl + Gt

u

p 

_

 

2

Gpl ga teng deb qabul 

qilinadi. 

Tezliklar  planini  ishdan  to‘xtatilgan  va  endigina  transport  holatiga  o‘tkazilaboshlagan 

plugnining  holati  uchun  quriladi  (17-rasm)  va  gidrotsilindr  shtogiga  tushadigan  kuch 

aniqlanadi.  Buning  uchun  tezliklar  plani  qutbini  belgilab,  undan 

1-2

  bo‘g‘inga  parallel 

chiziq o‘tkaziladi va unga 

1-2

 bo‘g‘inning uzunligini o‘lchab qo‘yiladi. Bu osish mexanizmi 

pastki tortqisi 2-chi sharnirining Juqovskiy usulida belgilangan tezligining vektor kattaligi 

-  V

2

  hisoblanadi.  Qutbga  osish  mexanizmi  bo‘g‘inlarining  tezliklari  nulga  teng  bo‘lgan 

sharnirlari (sharnirlar 1, 4, 7, 10) ni joylashtiriladi. 

 

 

 

 

---