Ўзбекистон республикаси қишлоқ ва сув хўжалиги вазрлиги тошкент давлат аграр университети

17- rasm. Traktorning osish mexanizmi gidrotsilindri shtogiga ta’sir 

qiladigan kuchni aniqlash sxemasi. 

Qutbdan  3-4  bo‘g‘inga  parallel  chiziq  o‘tkazib,  ikkinchi  sharnir  tezligi 

𝑉̅

2

 ning 

uchidan  2-3-chi  bo‘g‘iniga  parallel  chiziq  chiziladi,  ularning  kesishgan  joyida  2-sharnir 

tezligi 

𝑉̅

3

aniqlanadi. 

5  va  2-chi  sharnirlar  bitta  tortqida  yotganligi  va  1-chi  sharninr  atrofida 

harakatlangani  uchun,  ularning  burchak  tezliklari  o‘zaro  teng,  tezliklari  esa 

1-2

  va  1-5 

bo‘g‘inlar  uzunliklariga  proporsional bo‘ladi. Shu sababli 

𝑉̅

5

=

𝑉̅

2

𝑙

5

𝑙

2

 

Bu yerda: l

2

 va l

5

 1-2 bo‘g‘in va uning qismi 1-5 larining uzunligi. 

Qutbdan 7-

6

 bo‘g‘inga, 

𝑉̅

5

vektorining uchidan esa 5-6 bo‘g‘inga parallel chiziqlar 

o‘tkazilib, ularning o‘zaro kesishgan nuqtasida 

6

-sharnir tezligi 

𝑉̅

6

topiladi. Qutbdan 7 - 8 

bo‘g‘inga, 

𝑉̅

6

- sharnir tezligi uchidan esa 

6-8

 sharninrlarni tutashtiruvchi chiziqqa parallel 

chiziq  o‘tkazilib,  ularning  kesishgan  nuqtasida 

8

-  chi  sharnir  tezligi  belgilanadi.  Ushbu 

tezlikning  uchiga  8-10  bo‘g‘in  (gidrotsilindr  o‘qt  chizig‘iga)ga  parallel  chizi  o‘tkazilib, 

shtokka ta’sir ko‘rsatadigan P

sht

 - kuchi va uning yo‘nalishi belgilanadi. Plugning umumiy 

sxemasidagi 2 va 3 - chi sharnirlarni plugning og‘irlik markazi bilan tutashtirilib, ularning 

yo‘nalishlarini  tezliklar  planidagi 

𝑉̅

2

, 

𝑉̅

3

  

vektorlarining  uchiga  parallel  ko‘chiriladi  va 

chiziqlar chiziladi. Ularning o‘zaro kesishgan nuqtaisi g aniqlanadi va shu nuqtada plug 

og‘irlik  markazining tezligi  V

g

  belgilanadi. 

𝑉̅

𝑔

tezligining uchiga tik  yo‘nalishda plug  va 

tuproqning og‘irlik kuchlari 2G

pl

 qo‘yiladi. Tezliklar planidagi kuchlardan moment olinib, 

gidrotsilindr shtogigi tushadigan kuch aniqlanadi. 

𝑃

𝑠ℎ

=

𝐺ℎ

𝐺

ℎ

𝑝

 

Kuch elkalari  

ℎ

𝐺

 va h

p

 ning miqdorlari bevosita tezliklar planidan o‘lchab olinadi. 

P

sh

  kuchining  miqdoriga  qarab,  loyiholanayotgan  plugni  ish  holatidan  transpor 

holatiga ko‘tarishni ta’minlab beradigan gidrotsilindr tanlanadi.