Ўзбекистон республикаси ќишлоќ ва сув хўжалиги вазирлиги

 
 
19 - chizma. Normativdan chetlanishlarni tahlil qilish sikli 
Ushbu olimlar mazkur siklning asosiy maqsadiga to‗xtalib, «....normativdan 
chetlanishlarni tahlil qilish siklini amalga oshirishdan ko‗zlangan asosiy maqsad 
aybdorlarni 
aniqlash 
va 
jazolash 
emas, 
balki 
faoliyatini 
yanada 
takomillashtirishdan iboratdir»,
- deb yozgan. 
Professor K. M. Garifullin esa chetlanishlar tahlilining samarali modelini 
yaratgan (20-chizmaga qarang).
 
Normativdan chetlanishlarning bunday tarzda 
batafsil ko‗rib chiqilishi chetlanishlar sabablari va ularning yuzaga kelishiga sabab 
bo‗lgan xodimlarni aniqlash hamda tegishli o‗zgartirishlar qilishga oid samarali 
boshqaruv qarorlarini qabul qilishga imkoniyat yaratadi. Eng muhimi normativdan 
Hal qilinadigan 
masalalarni 
aniqlash 
Zarur izohlarni 
to‗plash 
Byudjetlarga 
chetlanishlar
bo‗yicha tuzatishlar 
kiritish 
Chetlanishlarni 
tahlil qilish 
Kelgusi davrlardagi 
faoliyat 
Normativ va haqiqiy xarajatlar
to‗g‗risida hisobotlar tayyorlash 

---

160 
chetlanishlarni tahlil qilish iqtisodiy jihatdan tejamkorlik, tezkorlik va manzillilik
kabi tamoyillarga asoslanishi lozim.
To‗liq dispersiyaning miqdori 
1. 
Xarid qilingan materiallarning 
bahosi bo‗yicha chetlanishlar 
2. 
Mehnat 
haqi 
bo‗yicha 
chetlanishlar 
3. 
O‗zgaruvchan 
ustama 
xarajatlarning xarajat sig‗imi bo‗yicha 
chetla¬nishlar 
1. Materiallar miqdori (sarfi) bo‗yicha 
chetlanishlar 
2. Mehnat sig‗imi bo‗yicha chet-
lanishlar 
3. O‗zgaruvchan ustama xarajatlar 
samaradorligi bo‗yicha chetla-nishlar