Ўзбекистон республикаси қишлоқ ва сув хўжалиги вазирлиги тошкент давлат аграр университети шералиев Абдусаид Шералиевич

Ловиянинг қўнғир бактериози
Ловиянинг қўнғир доғланиш касаллиги қўзғатувчиси – X. phaseoli дир. Ловия уруғлари зарарланганда қўнғир-сариқ ёйилган доғлар пайдо бўлади.Уруғбаргларнинг ўсув нуқтаси нобуд бўлади. Баргларда қўнғир, кенг очиқ ҳошияли доғлар ҳосил бўлади. Пояларда қизғиш-қўнғир йўллар ҳосил бўлиб, кейинчалик кўнгирлашади. Поянинг зарарланган жойларда ёриқлар пайдо бўлади ва синади. Дуккакларда майда ҳўл нуқталар пайдо бўлиб, кейинчалик улар тез ривожланиб кетади.
Касаллик туфайли ҳосилдорлик камайиши кузатилади. Ўсимлик ўртача зарарланганда 15-20%, кучли зарарланганда эса 40-50% ҳосилни йўқотади.
X. phaseoli бактерияси озиқа муҳитида сариқ рангдаги колониялар ҳосил қилади, желатинни суюлтиради, нитратлар ҳосил қилмайди, крахмални парчалайди, сахароза ва декстрозада газсиз кислота ҳосил қилади, сутни чиритади ва пептонлаштиради, индол ҳосил қилмайди. Уларнинг шакллари таёқчасимондир. Инфекция уруғлар орқали ўтади. Бундай ҳолда бактериялар уруғ тўқималарига чуқур ўрнашиб олади. Баъзи ҳолларда инфекция уруғларни янчиш даврда ҳам устки қисмидан зарарланади.
Касаллик белгилари ёзда баргларда майда, мойсимон доғлар кўринишида пайдо бўлади. Июн ойини бошларидан доғлар қўнғирланиб, ойнинг охирига келиб қўнғир доғларнинг ялпи ривожланиши кузатилади. Ҳаво ҳароратининг юқори бўлиши касаллик қўзғатувчиларнинг ривожланиши учун қулайдир.
Касаллик қўзғатувчи ўсимлик қолдиқларида қишлайди. Кўпроқ инфекция тупроқ устидаги ўсимлик қолдиқларида, поя ва дуккакларида яхши сақланади. Қўнғир доғланишни касалликнинг ривожланиши учун оптимал ҳарорат 25-30⁰С., ҳарорат 17-18⁰С ва ёғингарчиликни сероб бўлиши энг қулай шароитдир.
Бактериялар ёмғир томчилари, шамол, шудринг ва ҳашоратлар орқали тарқалади. Бактериялар ўсимликка устицалар ва механик шикастланиш орқали киради.

Кураш чоралари:

1. Тупроқни чуқур хайдаш ва озиқлантириш учун минерал ва органик - минерал ўғитлар солиш;
2. Уруғларни Бронотак препарати билан дорилаш ва қиздириш усули билан ишлов бериш;