Ўзбекистон республикаси қишлоқ ва сув хўжалиги вазирлиги тошкент давлат аграр университети шералиев Абдусаид Шералиевич

Ирсий белгиларнинг ўзгариши. Ps.tumefaciens бактерияси билан касалланган помидор ўсимликлар поясида ҳосил бўлган шишларда тетроплоидли хромосомалар йиғиндисига эга бўлган ҳужайралар ўрнига полиплоидли ҳужайралар пайдо бўлган новдалар 25% ўсимликларда аниқланган.


Бактерияларнинг ўсимликларни касаллантириш йўллари
Ўсимлик аъзоларининг ташқи томонида, барг, поя, новданинг устки қисмида сапрофит микроорганизмлардан ташқари фитопатоген микоорганизмлар вакиллари ҳам учрайди. Лекин, патоген микроорганизмлар билан ўсимликнинг касалланиши учун паразитларнинг ўсимлик аъзолари ичига кириб бориши керак.
Кўп фитопатоген бактерияларда ўсимлик тўқимаси таркибидаги целлюлозани парчалаш хусусиятига эга ферментлар бўлмайди. Бу эса бактерияларнинг ўсимлик тўқимасининг зарарланмаган пўстидан ўсимлик аъзолари ичига киришга йўл бермайди. Фитопатоген бактерияларнинг ўсимлик аъзолари ичига кириб бориши 2 хил бўлади:

1. 
   Ўсимлик аъзоларидаги тўқималардаги табиий йўллар орқали кириш. Барглардаги устицалар орқали доғланиш касаллигини қўзғатувчи X. malvacearum, X. vesicatoria бактериялари кириб келади. Карамнинг ўтказувчи найлар бактериози қўзғатувчиси X. сampestris бактерияси гидатоид орқали, нектарниклар орқали мевали дарахтларнинг куйдиргиси –Er. amylovora бактерияси, мевали дарахтларнинг пўстлоқдаги чечевичкалар орқали –X.citri, X. pruni, Ps.cerasi, илдиз раки қўзғатувчиси- Ps. tumefaciens ва картошканинг ҳўл чиришини қўзғатувчиси Pec. carotovorum туганакдаги кўзчалар орқали кириши мумкин. Қисқа ихтисослашган бактериялардан ғўзанинг гоммози-X.malvacearym,тутнинг бактериози- Ps.mori, помидорнинг қора доғланиш касаллиги қўзғатувчилари X. vesicatoria кабилар ҳам ўсимлик барглари орқали кириб келади.
   
2. 
   Ўсимлик тўқималарининг механик зараланишидан ҳосил бўладиган яралар орқали бактерияларнинг кириб келиши. Тамакини чимдиш жараёнида ҳосил бўлган яралардан Ps. tabaci бактерияси ўсимликка киради, Pec. caratovorum ўсимликка ҳашаротларнинг зарарлашидан ҳосил бўлган яралар орқали киради. Кўпгина бактериялар шамол, дўл туфайли зарарланган тўқималарга, зарарланган ўсимлик орқали киради.