Ўзбекистон республикаси қишлоқ ва сув хўжалиги вазирлиги тошкент давлат аграр университети шералиев Абдусаид Шералиевич

Бактерияларнинг жинссиз кўпайиши қандай усулда амалга ошади?
А.Вегетатив бўлиниш, куртакланиш, спора ҳосил қилиш.
Б. Трансдукция, трансформация.
В. Конюгация, копуляция.
Г. Спора ҳосил қилиш.
Бактерияларнинг оддий бўлиниши қандай рўй беради?
А.Ҳужайраларнинг тенг иккига бўлинишидан.
Б.Ҳужайраларни тенг тўртга бўлинишидан.
В. Ҳужайраларни тенг олтига бўлинишидан.
В. Ҳужайраларни тенг саккизга бўлинишидан.
Жуфт жинсий кўпайишдан трансформация йўлида бактерия ҳужайраси қандай оталанади?
А. Бошқа ҳужайранинг оқсили ўрнига ДНК манбайи ва уни қабул қилиб олувчи реципиент генотипи ўзгаради.
Б.Донор ҳужайра реципиент ҳужайрани «оталантиради».
В.А ва Б
Г. Донор ҳужайра реципиент ҳужайрани «оталантирмайди».
Жуфт жинсий кўпайишдан трансиндукция йўлида бактерия ҳужайраси қандай оталанади?
А.Трансиндукция – бактерия вируслари томонидан унинг генларини иккинчи бир бактерия ҳужайрасига олиб ўтиш жараёнидир.
Б.Фақат донор бактерия генидан патогенлик, вирулентлик хусусиятларни иккинчи бактерия-реципиентга олиб ўтади.
В.Фақат донор бактерия генидан патогенлик, вирулентлик хусусиятларни иккинчи бактерия-реципиентга олиб ўтмайди.
Г.А ва Б
Прокариот ҳужайраларнинг бўлиниш усуллари қайсилар?
А.Тўсиқча ҳосил қилиб, тортилиш йўли билан, куртакланиш, чексиз бўлиниш.
Б.Тўсиқча ҳосил қилиб, тортилиш йўли билан, куртакланиш, бўлинмасдан.
В .Тўсиқча ҳосил қилиб, тортилиш йўли билан, куртакланиш, иккига бўлиниб.
Г.Тўсиқча ҳосил қилиб, тортилиш йўли билан, куртакланиш, чекли бўлиниш.
III- БОБ


ФИТОПАТОГЕН БАКТЕРИЯЛАРНИНГ БИОКИМЁВИЙ ХУСУСИЯТЛАРИ

Бактерияларнинг фитопатогенлик хусусияти улар ҳосил қилган ферментлар билан боғлиқдир. Ферментлар орасида энг муҳим аҳамиятга эга бўлгани протопектиноза воситасида бактериялар ҳужайра пўстини парчаласа, амилаза ферменти ёрдамида ўсимлик тўқимасининг қорайиб кетишига (некрозга) сабаб бўлади.Фитопатоген бактерияларда қуйидаги ферментлар борлиги аниқланган.

Протеаза – оқсилни парчаловчи ферментлар. Улар желатинани суюлтириб, индол, аммиак, олтингугурт ҳосил қилади. Бу фермент кўпчилик фитопатоген бактерияларда аниқланган. Желатинани суюлтириши тез фурсатда ва секин ўтиши мумкин.
Чиритувчи фермент- сутни чиришига сабаб бўлувчи фермент.
Цитаза (целлюлоза) ҳужайра клетчаткасини парчаловчи фермент бўлиб, Ps. panici, X. compestris, X. citri, Pec. сorotovorum бактериялари учун хосдир. Бу ферментни Pseudomonas туркумуга мансуб бактериялар ҳосил қилмайди.
Пектиназа ва протопектиназа ферменти ҳужайралараро тўсиқларни парчалаб паренхима тўқималарини бузилишига сабаб бўлувчи ферментлардир. Бу ферментлар фитопатоген бактериялар орасида чириш касаллигини келтириб чиқарувчи турларда яхши намоён бўлади. Нисбатан кам миқдорда бу ферментлар ўсимликларда сўлиш ва доғданиш касаллигини келтириб чиқарувчи бактерияларда пайдо бўлади.
Ps.solanacearum бактерияси ўсимликларда сўлиш касаллигидан ташқари паренхима тўқималарини парчалайди. Бунда клетчаткани парчаловчи целлюлоза ва полигалактуроназа ферментини ҳосил қилади. Протопектиназа ферменти картошканинг қорасон Pec. phitohtorum Berg. Etall., ва юмшоқ чириш касаллигини келтириб чиқарувчи бактерияларда аниқланган. Бу ферментларнинг самарали таъсири рН 9,0-9,6 бўлаганда, ҳарорат 40⁰ С да меъёрида амалга ошади.
Протопектиназа ферментини тупроқда ҳаёт кечирувчи сапрофит бактериялардан Bac.mesentericus ўсимликни касаллантириш жараёнида ҳосил қилиши аниқланган.
Қандни парчалайдиган ферментлар кўпчилик фитопатоген бактерияларда аниқланган бўлиб, парчаланиш натижасида оддий қанд ва газ ҳосил бўлади.
Хлорофиллаза - хлорофиллни парчалаб, ўсимликнинг яшил хусусиятини йўқотади. Бу фермент пайдо бўлганда бактерия кириб келадиган жойида рангсиз ёғсимон доғ ҳосил бўлиб, унинг ўрнида некрозли доғлар кўринади.
Тирозиназа бижғитувчи фермент бўлиб, тўқималарнинг қорайишига ёки қўнғир ранга киришига сабаб бўлади. Буғдой бошоғининг қорайиши X. translucens бактериясининг триозиназа ферментининг таъсири билан боғлиқ. Триозиназа ферментини Pec. рhytophthorum бактерияси картошкани қорасон касаллигини келтириб чиқаришида ҳосил қилиши аниқланган.