Ўзбекистон республикаси қишлоқ ва сув хўжалиги вазирлиги тошкент давлат аграр университети

1-расм. Дифференциал (а) ва интеграл (б) функциялар 
тақсимоти 
Дифференциал эгри чизиқ тагида жойлашган юза бирга тенг 
бўлган барча эҳтимолий қийматлар ишончлилик кўрсаткичлар 
йиғиндиси ҳисобланади. 1, а-расмда ишончлилик кўрсаткичининг 
ўртача t, модал t
M0
ва медиан t
MО
қийматлари такдим этилган.
«Бузилишлик ва бузилмаслик» функциялари қуйидаги тенглама 
билан ўзаро боғланган: 
F(t) = 1-Р (t). 
Тасодифий қийматлари таъсирини белгиловчи тақсимот 
қонунларининг турли хил график кўринишларида ифодалаш 
мумкин. Бундай хусусиятлар дастлаб назарий томондан 
исботланиб, кейинчалик улар вариация коэффициентидан 
фойдаланилади: 
V=
t

. 
Вариация коэффициенти O/V/ 0,30 ўрталигида жойлашгандаги 
тақсимот нормал (Гаусс) қонунига бўйсинади; O,3/V/O,8 
орали`идаги тасодифий қийматлар нормал тақсимот қонуни бўйича 
апроксимацияланиши билан бирга Вейбулл- Гнеденко қонунига 
ҳам бўйсуниши мумкин. Демак, у ёки бу тақсимот қонунидан 
фойдаланиш имконияти доираси кенгаяди ва улар келишув мезони 
ёрдамида баҳоланади. Агар дисперция Д=б
2
бўлганда, тажриба 
натижаларини Пуассон қонунини қўллаш ёрдамида амалга ошириш 
мумкин. 0,30/v/1,0 қийматларида Вейбулл-Гнеденко қонунидан 

---

135
фойдаланилади, хусусий ҳолатларда Релей қонунига ўтиш мумкин 
(V=0,52 ва Ь-2,0) (бу ерда Ь- Вейбулл тақсимоти қонуни параметри) 
ва экспоненциал қонунига ҳам ўтиши мумкин (V=l,0 ва Ь=1,0- га 
тенг бўлган ҳолда). Нормал тақсимсот қонунининг эҳтимоллик 
зичлиги қуйидаги формула билан ҳисобланади: 
2
2
1
2
)
(
2
1
)
(



t
t
e
t
f


, (6) 
бу ерда е- натурал лагорифмлар асоси (2,71828-га тенг);
Т ва 

2
- эҳтимолий қийматнинг ўртача қиймати ва дисперсияси. 
Пуассон тақсимот қонуни учун; 
!
m
a
m
a
P
e
m


. (7)