Ўзбекистон республикаси қишлоқ ва сув хўжалиги вазирлиги андижон қишлоқ ХЎжалик институти

Кузги ва баҳорги буғдой навларининг хўжалик биологик 
характеристикаси. 
Жадвал-11 
Нав Тур 
хили 
Тезпи
ш
ар
ли
ли
ги
Қишга 
чидам
ли
лиг
и 
Касал
ли
кла
рг
а 
чидам
ли
лиг
и 
Ёти
б 
қо
ли
ш
га 
чидам
ли
лиг
и 
1000 
до
над
ан 
оғ
ирл
иги
Но
н 
бў
ли
ш
сифа
т
и Ялтир оқлил
иги
Тарқалган 
районлари 
3-МАШГУЛОТ.
 
ЛАЛМИ ВА СУҒОРИЛАДИГАН 
ЕРЛАРДА КУЗГИ БУҒДОЙНИ ЕТИШТИРИШ 
ТЕХНОЛОГИЯСИНИНГ 
АГРОКАЛЕНДАРИНИ ТУЗИШ. 
 
Ушбу мавзу юзасидан хар бир талаба тупроқ-иқлим шароитига 
мос кузги буғдой етиштириш бўйича технологик календар режасини 
ишлаб чиқади.
5-МАШҒУЛОТ. АРПА- СИСТЕМАТИКАСИ ВА 
МОРФОЛОГИЯСИ 
 
Ишнинг мақсади ва вазифаси:
1. Арпанинг кенжа турлари ва 
тур хилларини ўрганиш 2.Арпа кенжа турларини бир биридан фарқ 
қилувчи белгиларини ўрганиш. 3 Арпанинг районлаштирилган 
навлари билан танишиш
 
Услубий кўрсатмалар 
 
Арпа 40 га яқин турни ўз ичига оладиган 
Hordeum L.
туркумига 
киради. Экиладиган арпанинг хаммаси П.М. Жуковскийнинг 
китобида икки турга: H
. Distichon L
–қўш қаторли экиладиган арпа ва 
H. Vulgare L- олта қаторли арпа турига бирлаштирилган. 
Қўш 
қаторли экма арпа.
Бу бир йиллик ўсимлик. Пояси похолпоя, тўғри 
ўсади, туксиз бўлади. Бошоқлари узунчоқ-чизиқсимон, ясси, қўш 

---

қаторли. Бошоқ ўзагининг хар бир погонасида учтадан бошоқча 
бўлади, уларнинг фақат ўртасида ривожланиб, меъѐрли дон тугади. 
Жуда калта бандли бўладиган ѐн бошоқчалари донсиз колаверади 
ѐки битта бошоқча қипиғи қолгунча тўкилиб кетади. Шундай қилиб, 
ѐн бошоқча қипиги қолгунча тўкилиб кетади. Шундай қилиб, ѐн
бошоқчалари ривожланмаслиги туфайли бошоқнинг хар томонида 
биттадан ривожланган, вертикал жойлашган бошоқчалар қатори 
ҳосил бўлади, бошоқда хаммаси бўлиб икки қатор дон бўлади, бу 
турнинг икки (куш) қаторли арпа деган номи хам шундан келиб 
чиккан. Бу турдаги арпанинг бошоғи қилтиқли, ѐ булмаса жуда калта 
қилтиқли бўлади, қилтиқли бошоқларда қилтиқлар тўғри ѐки 
ѐлпигичсимон таркалиб ўсади ѐ булмаса уч шохли кураксимон ортик 
(ўсиқ) кўринишида бўлинади. Бошоғининг ранги сариқ, қора, жигар 
ранг, дони пўстли ѐки пўстсиз(очиқ) бўлади. Экиладиган 
икки 
қаторли арпа ҳосил тугмайдиган ѐн бошоқчаларнинг тавсифига 
қараб:1) нутантиа Р. Рег ва 2) дефиcиентиа Р. Рег гурухига бўлинади
Нутантиа гурухига кирадиган арпанинг ривожланмай қоладиган ѐн 
бошоқчалар бўлади, буларда бошоқча қипиқларидан ташқари гул 
қобиқлар, баъзан эса чангчилар хам сақланиб қолади.