Ўзбекистон республикаси қишлоқ ХЎжалиги вазирлиги

1.2-жадвал
Хорижий давлатлар ва Ўзбекистонда аграр соҳани суғурталаш тизимининг солиштирма таҳлили³⁹

Кўрсаткич номи	Мамлакатлар номи
	Франция	Испания	Туркия	АҚШ	Россия	Ўзбекистон
Қонун ҳужжатлари	“Қишлоқ хўжалигини қўллаб қувватлаш тўғрисида” ги миллий Қонун	"Қишлоқ хўжалигида ҳатарларни суғуртаси тўғрисидаги" Қонун	“Табиий офатлардан кўрилган зарарларни қоплаш тўғрисида”ги Қонун	"Ҳосил суғуртаси" тўғрисидаги Қонун. "Қишлоқ хўжалик қалтисликларидан ҳимоялаш тўғрисидаги қонун 2000 йил.	"Қишлоқ хўжалик ишлаб чиқаришни давлат томонидан тартибга солиш тўғрисидаги" Федерал Қонун	“Суғурта фаолияти тўғрисида”ги қонун бор лекин айнан қишлоқ хўжалиги суғуртаси бўйича йўқ
Давлат бюджети субсидиялари	Бор	Бор	Бор	Бор	Бор	Бор, 2022 йил 1 марттан кучга киради
Тақсимотчи	Қишлоқ хўжалик қалтисликларидан химоялаш Миллий Кафолат жамғармаси	Испания Қишлоқ хўжалик вазирлиги ҳукумат режаси орқали	Қишлоқ хўжалиги экинларини табиий офатлардан суғурта қилиш жамғармаси	Қишлоқ хўжалик департаментининг Ҳосилни суғурта қилиш Федерал Корпарцияси	Қишлоқ хўжалик ишлаб чиқариш суғуртасини қўллаб қуватлаш Федерал агентлиги	Молия вазирлиги
Жами суғурта мукофотидаги субсидиялар улуши	50 фоиз	25-50 фоизи	Молия возирлиги ҳисоб-китоблари асосида	60 фоизгача	50 фоизи	Фақатгина Мева-сабзавот ҳосилини хавф-хатардан суғурталаш суғурта мукофоти учун тўловнинг 50 фоизини 2022 йил 1марттан кучга киради
Суғурта жавобгарлиги даражаси	Режалаштирилган қийматининг 65-80 фоизи	80 фоизи	Зарарга нисбатан 80 фоиз	Режалаштирилган қийматининг 65-80 фоизи	70 фоизи	50-80 фоизи
Ҳисобга олинадиган ўртача ҳосилдорлик	4 йил	5 йил	5 йил	4 йил	5 йил	3 йил

• 
  барча ўрганилган давлатларда қишлоқ хўжалиги суғуртаси учун алоҳида қонунлар ва меъёрий хужжатлар қабул қилинган (бизни республикамизда “Қишлоқ хўжалигини суғурталаш тўғрисида”ги қонун лойиҳаси тайёрланган лекин ханузгача қабул қилинмаган);
  
• 
  ривожланган мамлакатларда қишлоқ хўжалиги корхоналарига суғурта мукофотининг 25-50 фоиздан (Испания) 60 фоизгача (АҚШ) бўлган қисми учун субсидиялар тақдим этилади (Бизда эса диссертация ишимизнинг 1 боби 2 параграфида айтиб ўтганимиздек, Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2021 йил 15 декабрдаги “Мева-сабзавотчилик соҳасини давлат томонидан қўллаб-қувватлаш, тармоқда кластер ва кооперация тизимини янада ривожлантириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги ПҚ-52-сон қарори билан 2022 йил 1 мартдан бошлаб мева-сабзавотчилик кластерлари (кооперациялар) ва фермер хўжаликларига — экспорт шартномаси мавжуд бўлган тақдирда, мева-сабзавот ҳосилини хавф-хатардан суғурталаш хизматидан фойдаланганда тўланган суғурта мукофотининг 50 фоизи, бироқ суғурта пулининг 1 фоиздан ортиқ бўлмаган қисми қоплаб бериш амалиёти жорий этилиши бошланган⁴⁰.
  
• 
  суғурта жавобгарлиги камида 65 фоизи миқдорида белгиланса, республикамизда 50 фоизни ташкил этади;
  
• 
  ҳисобга олинадиган ўртача ҳосилдорлик камида 4 йиллик ( Франция, АҚШ), кўпи билан 5 йиллик (Испания, Туркия ва Россия) кўрсаткичлар олинса бизни республикамизда 3 йиллик ҳосилдорлик асос қилиб олинади ва хакозо.
  

Хулоса қилиб айтганда, мамлакатимизда қишлоқ хўжалиги суғуртаси тизимини янада ривожлантиришда хорижий тажрибалардан қуйидаги жиҳатларни қўллаш мақсадга мувофиқ деб ҳисоблаймиз:
- қишлоқ хўжалиги иқтисодиётнинг бошқа соҳаларига нисбатан ўзига хослиги ва унга табиат ҳодисалари таъсирининг кучлииллиниг ҳисобга олиб, бошқа мамлакатлардаги каби “Қишлоқ хўжалигини суғурталаш тўғрисида”ги алоҳида қонун қабул қилиш бугунги куннинг кечиктириб бўлмас вазифаси эканлиги;
- аксарият мамлакатларда кишлоқ хўжалиги корхоналарини суғуртага жалб қилишни рағбатлантириш мақсадида суғурта мукофотининг 50 фоизгача бўлган қисимини давлат томонидан субсидияланади, бизда ҳам ушбу амалиётни кенг жорий қилиш асосида қишлоқ ҳўжалигида суғурта қамровини ошириш лозим;
- суғурта тизимини ривожлантиришда давлатнинг мувофиқлаштирувчи ролини янада ошириш бунда, "UZINSURANCE” (“Ўзагросуғурта”АЖ) суғурта компанияси ва “MY INSURANCE” суғурта компанияларидан ташқари мамлакатимиздаги бошқа суғурта компанияларини ҳам қишлоқ хўжалигини суғурталаш тизимига жалб қилишни рағбатлантирувчи механизмларини жорий қилиш орқали соҳада рақобат муҳитини кучайтириш;
- суғурта турларини кўпайтириш, асосий қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари ишлаб чиқарувчилар бўлмиш - деҳқон хўжаликлари учун маҳсус микросуғурта турларини кенгайтириш орқали уларниҳам суғурта тизимига кенгрок жалб қилиш;
- қишлоқ хўжалигида индексли суғурталаш тизимини жорий қилиш механизмларини ишлаб чиқиш ва бошқалар.
Хулоса қилиб айтганда, қишлоқ хўжалиги суғурталаш бўйича ривожланган давлатларда тўпланган тажрибаларнинг республикамиз шароитига мос ижобий жиҳатларини жорий этиш бизда ҳам агросуғурта тизимини ривожланишга ва қишлоқ хўжалиги ишлаб чиқаришини барқарорлигини ошириш имконини беради.