Ўзбекистон республикаси ички ишлар вазирлиги а к а д е м и я

ний ғоялар ва тасаввурларнинг кишилар хатти-ҳаракатлари ва
ижтимоий ҳаётга таъсири каби масалаларни ўрганиши керак.
М.Вебер социология предметини диннинг социал функ-
циясидан келиб чикдан \олда белгилаган. Динни индивид ва
жамиятнинг аҳамияти, символлари ва қадриятларини белги­
ловчи маданий тизим, ижтимоий институт деб ҳисоблаган.
Дин қадриятларнинг бирламчи асосидир. Зеро, дин киши
ҳаракатига маъно ва мазмун бахш этувчи энг муҳим усул си­
фатида унинг мақсадини белгилайди. Дин воситасида дунё
манзараси ишлаб чиқилади, унда амал қиладиган қадрият-
лар ва нормалар тизими ҳосил қилинади. Бу эса ҳаёт учун
нималар аҳамиятлч ёки аҳамиятсиз эканлигини аниқловчи
восита вазифасини бажаради.
31

---

Э. Дюркгейм динни ўрганишда М.Веберга нисбатан тамо­
ман бошқача ёндашади. У динни ўрганишда социологик тад-
қиқотларнинг умумий принципларига таянади. Унинг фик­
рига кўра, социал маълумотларнинг манбаи тафаккурда ёки
алоҳида олинган кишитарнинг хатти-ҳаракатларида эмас,
балки жамиятдадир. Социал воқелик ҳосил бўлиши учун ка­
мида бир неча киши бирлашиб ҳаракат қилиши ва бу жара­
ён янги натижани вужудга келтириши керак. Мазкур
жараёнларнинг натижаси индивид онгидан ташқарида юза­
га келганлиги сабабли, индивидуал тафаккурлар учун хат-
ти-ҳаракатлар, қадриятлар ва нормалар намунаси вужудга
келади ва мустаҳкамланади. Натижа ижодий жараёнда иш­
тирок этаётган индивид учун объектив воқеликка айланади.
Дин ижтимоий воқелик бўлиб, унда бошқа ижтимоий инс-
титутларни ўрганишдаги услублар ва баҳолаш мезонларидан
ҳам фойдаланиш мумкин.
Дин муайян ижтимоий эҳтиёжларни таъминлаш мақса-