Ўзбекистон республикаси ички ишлар вазирлиги а к а д е м и я

абстракт тафаккур, кучли \ис-ҳаяжон, тасаввур, тўғри ва
нотўғри мантиқий боғлиқпикларни фарқлаш қобилияти ка-
билар шулар жумласидандир. Ҳозирги замон фани хомо ха-
билисларнинг шундай имкониятга эга бўлганлиги тўғрисида
аниқ маълумотларга эга эмас, лекин хомо сапиенснинг даст­
лабки вакили — кроманьон одам воқеликни таҳлил қилиш,
фикрлаш, кундалик фаолиятида ортгирган тажрибаларини
ёдда сақпаш ва авлоддан-авлодга ўтказиш сингари имкони-
ятларга эга эди. Шунга қарамай, кроманьонларнинг аждод-
ларига нисбатан имкониятлари қанчалик кенг бўлмасин,
билим ва имкониятлари чекланганлиги боис улар табиат
кучлари олдида ожиз бўлганлар. Кроманьонларда кўп йил­
лик тажрибалар асосида тўпланган билимлар билан бирга
хаёлий фантастик курашлар ҳам шаклланган.
- 35 -

---

Кроманьон тафаккурининг ривожланиши диний қараш-
ларнинг абстракт фикрлайдиган «ярим-ёввойи» мавжудот-
нинг онгида пайдо бўлмаганлиги, балки кишиларнинг жа-
моаларга бирлашиб меҳнат қилишлари (ов қилиш, озиқ-ов-
қат топиш, меҳнат қуроллари ясаш каби фаолиятлари) на­
тижасида, уларнинг доимий ижтимоий мулоқотлари жараё­
нида шаклланганлигидан далолат беради.
Ибтидоий жамиятда диний қарашлар қудратли худоларга
сиғиниш шаклида вужудга келмаган. Одамлар руэугарга, таби­
ат ҳодисалари (сув, олов, ой, қуёш сингари)га ва мавжудот-
лар (от, буғу, мушук кабилар)га сиғинганлар. Шу боис ибти­
доий дин шакллари умумий ном билан диний комплекс (ло­
тинча 
complexus
— алоқа, бирикма деган маъноларни англата­
ди) деб аталади. Диний комплекс — предметлар ва мавжудот-
ларда ғайритабиий кучларининг мавжуд эканлигига ишонув-