Ўзбекистон республикаси ички ишлар вазирлиги а к а д е м и я

худога ишонган киши тушуниши мумкин деб ҳисоблайдилар.
Динни ўрганишда илоҳий йўналиш билан бирга фалса­
фий ва илмий йўналишлар ҳам мавжуд. Фалсафий ва илмий
12

---

йўналишлар, илоҳиётдан фарк,пи равишда, динни «ичидан»
эмас балки «ташқаридан» ўрганади. Уларнинг динни урга­
ниш усуллари илоҳиётникидан фарқ қилади. Фалсафий ва
илмий йўналишлар динни тафаккур, мантиқий-назарий,
эмпирик-илмий принципларга таяниб ўрганади.
Фалсафий ва илмий йўналишларнинг динга ёндашувида-
ги умумий жиҳатлари билан бирга ўзига хос хусусиятлари
ҳам мавжуд. Масалан, фалсафий ёндашув теварак атрофдаги
воқеа-ҳодисаларнинг умумий принциплари \амда қонуни-
ятларини топишга, нарса-ҳодисаларнинг моҳиятини аниқ-
лашга интилади, уларга танқидий нуқтаи назардан ёндаша-
ди. Бундай ёндашув мавжуд дунёқарашнинг қанчалик тўғри
эканлигини аниқлашга йўналтирилган бўлиб, унда ижтимо­
ий ҳаётда исботланмаганлари инкор қилинади, исботини
топганлари янада ривожлантирилади..
Фалсафий йўналишда хилма-хил оқимлар мавжуд бўлиб,
улар динга нисбатан турлича муносабатда бўладилар. Маса­
лан, дин фалсафаси оқими илоҳиётга ўхшаш вазифаларини
бажаради. Лекин илоҳиётдан фарк,ли ўлароқ, худо ва диний
қадриятларнинг объектив мавжудлигини илмий жиҳатдан
исботлашга интилади.
XIX асрнинг ўрталарида динни ўрганишда илмий ёнда-
шувнинг шаклланиш жараёни узил-кесил якунланди. Шу давр­
да табиий ва ижтимоий фанларнинг ривожланиши натижа­
сида қўлга киритилган ютуқларга таяниб, динни ердаги са-
бабларга боғлаб тушунтириш имконияти юзага келди.
Илмий йўналиш динни ижтимоий қаётнинг бир со\аси