Ўзбекистон республикаси ички ишлар вазирлиги а к а д е м и я

нинг руҳиятида ўзгаришлар юз беради. Буни христианлик­
нинг католицизм йўналиши мисолида \ам кўрсатиш мум­
кин. Черковнинг ички ва ташқи қисмлари рассомчилик,
ҳайкалтарошлик асарлари билан безатилади, маросимларга
тантанали туе берилади, хор ва орган мусиқасидан фойда-
ланилади. Диндор черковдан ўзини енгил ҳис қилиб чиқади,
диний билими кенгаяди, эътиқоди мустаҳкамланади.
Ислом динида ҳам бадиий-ҳиссий усуллардан усталик..
билан фойдаланилади. Масалан, Қуръонни ёки бирор-бир
дуони қироат билан ўқиш, оғзаки нутқ маданияти, нотиқ-
лик санъати усулларидан фойдаланиш ёрдамида бажарила-
ди. Таъкидлаш жоизки, аксарият дин пешволари ва аллома­
лар нутқининг таъсирчанлиги ҳатто баъзи машҳур профес-
сорларникидан \ам устун туради.
Дин таркибида эътиқод ҳам муҳим ўрин эгаллайди. 
Эьти-
қод —
кишининг муайян ҳодиса, унинг хосса ва хусусиятлари
ҳаққоний эканлигига ишончи. Ишонч эътиқоднинг асосини
ташкил этади. Бироқ ҳар қандай ишонч ҳам эътиқодга айла-
навермайди. Гарчи ишонч ва эътиқод бир-бирига жуда яқин
ва ўхшаш бўлса-да, бироқ улар ўртасида фарқ ҳам мавжуд.
Одатда, эътиқод деганда диний эътиқод тушунилади. Асли-
19 -

---

да, эътиқод диний ҳам, дунёвий ҳам бўлиши мумкин. Диний
эътиқод ғайритабиий кучлар ва ҳодисаларга ишониш, сиги-
ниш орқали шаклланади. Эътиқоднинг дунёвий кўриниши эса
инсонни ўраб турувчи объектив оламдаги нарса ва ҳодисалар-
ни ҳиссий тажриба ва илмий билиш асосида шаклланади.
Диний маросимларни диндорлар якка тартибда ёки жамоа-
га бирлашиб амалга оширадилар. Уларнинг жамоага бирлашу-
ви осонликча кечмайди. Шу тарикр диний ижтимоий инсти­